მსოფლიო მოსახლეობის ორმოცდახუთი პროცენტი ცდილობს წონაში რამდენიმე კილო დაიკლოს. 2020 წლის “IPSOS“- ის გამოკითხვის მიხედვით, მათ მიზნის მისაღწევად დიეტის დაცვას ურჩევნიათ მეტი ივარჯიშონ და უკეთ იკვებონ, დიეტის მაგივრად. ამ მეთოდს უწოდებენ „მიიღე კალორია, დაწვი კალორია“ , რაც იმაზე მეტი კალორიის დაწვას გულისხმობს, რომელსაც ადამიანი დღის განმავლობაში იღებს. მაგრამ ამ მეთოდს ერთი პრობლემა აქვს: იმის დაზუსტება თუ რამდენ კალორიებს წვავ ბევრად უფრო რთულია ვიდრე წარმოგიდგენიათ.
კალორიების რაოდენობა რომელსაც ადამიანიკონკრეტული ვარჯიშით ან მოძრაობით წვავს, დამოკიდებულია მრავალ წინაპირობაზე, როგორიცაა სიმაღლე, წონა, სქესი, და კუნთის მასა, ასევე აღსანიშნია რომ ამინდსა და თქვენი ჯანმრთელობის მდგომარეობასაც კი შეუძლია ჰქონდეს გავლენა ზოგიერთი ვარჯიშის დროს დამწვარი კალორიების რაოდენობაზე.
„თქვენი სხეული იტვირთება მეტად, როდესაც გარბიხართ ათ კილომეტრს, როდესაც გარე ტემპერატურა ოცდაშვიდი გრადუსი ცელსიუსია და ტენიანი ამინდი, ვიდრე მაშინ, როდესაც ათი გრადუსი ცელსიუსია და მშრალი ამინდი.“- ამბობს კით ენდერსონი, ჩრდილოეთ კაროლინის “Novant Health”- ის კლინიკის ოჯახისა და სპორტის მედიცინის ექიმი.
„თქვენი სხეული ასევე მეტად იტვირთება როდესაც ცდილობს სითბო შეინარჩუნოს სიცივეში, ან როდესაც კარგად არ გეძინათ წინა ღამეს. მეტაბოლიზმი ძალიან ბევრ ნიუანსებს შეიცავს.“- ამბობს ის.
კალორიების აღმრიცხველი მოწყობილობები, მაგალითად, ფიტნეს საათები, ხანდახან სიზუსტით არ გამოირჩევიან.
ერთ–ერთი კვლევის მიხედვით , მიუხედავად იმისა, რომ შვიდი გამოკვლეული ფიტნეს საათებიდან ყველამ მისაღები სიზუსტით გაზომა პულსი სიარულის, სირბილისა და ველოსიპედის ტარებისას დროს, ზუსტად ვერცერთმა გაზომა ენერგიის (კალორიების) წვა. ყველაზე ზუსტი მოწყობილობა ნამდვილ მონაცემებს 27%-ით იყო აცდენილი, ყველაზე არაზუსტი კი 93%-ით.
„სავარჯიშო აღჭურვილობა ყოველთვის საიმედო არ არის“
ფიტნეს საათების მსგავსად, კალორიების მრიცხველები სავარჯიშო აღჭურვილობებზე, (მაგალითად: სარბენალი ბილიკი, სავარჯიშო ველოსიპედი და ელიფსური მოწყობილობები) არ არის საიმედო. კონკრეტულად ელიფსურ მოწყობილობები გამოირჩევიან კალორიების წვის არაზუსტი მაჩვენებელით გამირჩევიან, სავარჯიშო არჭურვილობის ყველა მოდელს კი ახასიათებს გადაჭარბებული შეფასება იმის, თუ რამდენ კალორიებს წვავთ სინამდვილეში. ამის შესახებ კვლევა ჟურნალი „Exercise Medicine“-ში გამოქვეყნდა, რომელშიც საუბარია იმაზე, რომ მოცემული აღჭურვილობების მრიცხველების მიხედვით გამოკვლევაში მონაწილე პირები საათში წვავდნენ 200 კალორიით მეტს, ვიდრე სინამდვილეში, როდესაც საშუალო დონის ინტენსიურობით ვარჯიშობდნენ.
„უბრალოდ შეუძლებელია ამ მოწყობილობებს ენდო,“ -ამბობს რეგისტრირებული დიეტოლოგი, კვების ტრენერი ა.შ.შ-ს სპორტული მედიცინის ეროვნულ აკადემიაში.კეტ ბეარფილდი:
„მაშინაც კი როცა ივარჯიშებ ფიზიოლოგიურ ლაბორატორიაში და გამოიყენებ დახვეწილ საზომ ეკიპირებას, სრულიად ზუსტ რეზულტატებს ვერ მიიღებ“- ამბოს ის.
შესაბამისად, თუ ზუსტად ვერავინ დაადგენს, რამდენ კალორიებს წვავს ადამიანი კონკრეტული ვარჯიშის დროს, როგორ შეიძლება, მათთვის დადებით ფიტნეს გეგმა შეარჩიონ? „აირჩიეთ აქტივობები რომლებიც მთლიან სხეულს ავარჯიშებენ, რადგან ისინი წვავენ ყველაზე მეტ კალორიებს“- ამბობს ექიმი კით ენდერსონი.
„მე პირადად ვემზადები ტრიატლონის მსოფლიო ჩემპიონატისთვის, და მე ბევრად მეტ კალორიებს ვწვავ ცურვითა და სირბილით ვიდრე ველოსიპედის ტარებით,“ „ასევე კარგი არჩევანია პილატესი და მაღალი ინტენსივობის ინტერვალური ვარჯიში, ასევე ცნობილი როგორც H.I.I.T”- ამბობს ექიმი კით ენდერსონი.
„რაც მეტი სახის მოძრაობა შეგიძლია გაურიო ვარჯიშში, მით უკეთესია იგი“-ამბობს კეტ ბეარფილდი. იგი აღნიშნავს, რომ შეგიძლიათ ასევე გამოიყენოთ ტრეკინგის ჯოხები როდესაც გადიხართ სასეირნოდ ან სარბენლად, რომ რამოდენიმე კალორიით მეტი დაწვათ. თუნდაც მუსიკის მოსმენასაც შეუძლია დაგეხმაროთ. „მუსიკა მოგცემთ მეტ ენერგიას, რათა ირბინოთ უფრო ინტენსიურად“- ამბობს ის.
„წონის დაკლების იოლი მეთოდები“
ბევრს ურჩევნია ყურადღება გაამახვილოს იმაზე თუ რამდენ კალორიას იღებს კვების დროს. კონკრეტული საკვების ენერგეტიკული ღირებულების (კალორიების) სავარაუდო მაჩვენებელები, ინფორმაციის წყაროს მიუხედავად, უმეტეს შემთხვევაში ნამდვილ მაჩვენებელთან მიახლოებულია . მაგალითად: ა.შ.შ-ს აგროკულტურის დეპარტამენტის რეესტრის მიხედვით, ერთი ცალი საშუალო ზომის ვაშლი შეიცავს დაახლოებით 100 კალორიას, ეს ციფრი რათქმაუნდა ცვალებადია და დამოკიდებულია ვაშლის კონკრეტულ სახეობაზე და ზომაზე. მაგრამ ექიმი კით ენდერსონი ამბობს, რომ კალორიების დათვლაც ხანდახან შეიძლება პრობლემატური იყოს.
„მე არ ვიცნობ ბევრ პაციენტს, რომელსაც სიზუსტით შეუძლია დაითვალოს თავისი დღიური კალორიების რაოდენობა. მათ შეიძლება ნახონ ინტერნეტში, რომ ეს(საკვები) არის ამდენი კალორია, მაგრამ იციან თუ არა ზუსტად რამდენ კარაქს ადებენ თავიანთ სენდვიჩს? ჭამენ თუ არა პურის ქერქს? საბოლოო ჯამში მაინც ვარაუდი უწევთ“- ამბობს კით ენდერსონი.
ექიმი კეტ ბეარფილდიც უმეტეს შემთხვევაში არ ურჩევს პაციენტებს, დაითვალონ კალორიების რაოდენობა. ამის ნაცვლად იგი მოუწოდებს მათ, რომ ხშირად ანაცვლონ ვარჯიშის სახეობები, რადგან, რაც უფრო მეტს შეასრულებთ რაიმე სახის აქტივობას (მაგალითად: ველოსიპედით სიარული.), მით უფრო მეტად ადაპტირდება თქვენი სხეული ამ ვარჯიშის შესრულების მიმართ ისე, რომ რაც შეიძლება ნაკლები ენერგია დახარჯოს. შედეგად კი ნაკლებ კალორიებს დაწვავთ ამ კონკრეტული აქტივობით. ამიტომაც ყოველ ერთ კვირაში ახალი ვარჯიშის მეთოდის ათვისება ხელს უწყობს წონის კლებას.
ექიმი კეტ ბეარფილდი ასევე მოყვარულია ეგრედწოდებული „NEAT“ (ნით) მეთოდის, რაც არის ტერმინი კალორიებისთვის რომელსაც წვავთ ნებისმიერი მოძრაობით, გარდა ჭამისა, ძილისა და დაგეგმილი ვარჯიშებისა.
„ეს (NEAT-ი) არის ჩვეულებრივი აქტივობები როგორიცაა კიბეებზე ასვლა, ყვავილების მორწყვა-მოვლა და აქეთ-იქეთ სიარული როდესაც ტელეფონზე ლაპარაკობთ – ეს ყველაფერი არის NEAT“- ამბობს ის.
„განაგრძე მოძრაობა“
ექიმი ჯეიმს ლევინის 2009 წელს გამოცემულ წიგნში:“იმოძრავე ცოტა, დაიკელი ბევრი“, იგი ამბობს, რომ მჯდომარე და არააქტიური ცხოვრების წესი ყოველდღიურად ამცირებს წონის დაკლების პონტეციალს საშუალოდ 1500 კალორიით. ექიმი ლევინი გახლავთ ენდოკრინოლოგი, რომელმაც შექმნა პირველი ეგრეთწოდებული „სარბენი მაგიდა“, რაც არის საინტერესო ნაზავი სარბენ ბილიკსა და სამუშაო მაგიდის შორის. ექიმმა ლევინმა სარბენი მაგიდა შექმნა მათთვის ვისაც სურს, რომ არ მოუწიოთ მჯდომარე ცხოვრების წესი ჰქონდეთ, მიუხედავად მათი სამუშაოს სტილისა და დაწვან ის კალორიები, რასაც სხვა შემთხვევაში ვერ მოახერხებდნენ და ასევე, გაზარდონ „NEAT“ მეთოდის ეფექტიურობა.
ალბათ ბევრი ამჯობინებს „NEAT“ მეთოდით წონის დაკლებას, ვიდრე კალორიები დაითვალონ ან გაარკვიონ რომელი ვარჯიშის სახეობა დაწვავს ყველაზე მეტს. მაგრამ მაშინაც კი როდესაც დაუფიქრდებით „NEAT“ მეთოდს, არ დაიკარგოთ დეტალებში, მოგიწოდებთ ექიმი ენდერსონი.
„თქვენ შეგიძლიათ დახარჯოთ ძალიან ბევრი დრო კალორიების დათვლაში, მაგრამ ეს ძალიან სტრესულია, ჩვენ ისედაც ძალიან ბევრი სტრესი გვაქვს ცხოვრებაში“.
ამის მაგივრად ექიმი ენდერსონი მოგიწოდებთ, რომ ყურადღება მიაქციოთ თქვენს ჯანმრთელობას და არა წონას, და რომ ხშირად იმოძრაოთ, იქნება ეს სირბილი, სიარული თუ სახლში ცეკვა როდესაც მარტო ხართ, მნიშვნელობა არ აქვს მთავარია არ გაჩერდეთ. „ვარჯიში ყოველთვის აჯობებს დიეტას“-ამბობს კით ენდერსონი.
