მეცნიერების საერთაშორისო გუნდმა შეძლო ლაბორატორიულ პირობებში ტვინის უჯრედების კოლონიის გაზრდა, რომლებმაც 70–იანი წლების ვიდეოთამაში Pong “აითვისეს“, რომელიც რაღაცით ტენისს გავს. დღეს ეს თამაში ძალიან პრიმიტიულად გამოიყურება, თუმცა 70–იან წლებში ნამდვილი ფურორი მოახდინა.
როგორც თავის სტატიაში ჟურნალ Neuon–ში ექქიმი ბრეტ კაგანი აცხადებს კომპანია Cortical Labs–იდან, მან და მისმა კოლეგებმა პეტრას ჭიქაში პირველი “გონიერი“ ხელოვნური ტვინი შექმნეს, ანუ, შესაძლოა მას ცნობიერება არ აქვს, მაგრამ მინიმუმ შეუძლია გარე სამყაროს აღქმა და მასთან ურთიერთქმედება.
რიგი ექსპერტების აზრით, მართალია სტატიის ავტორების მიღწევა აღტაცებას იწვევს, მაგრამ ამ ტვინის უჯრედებისთვის გონიერი უჯრედების დარქმევას ისინი არ იჩქარებდნენ.
თავად ექიმი კაგანიც განმარტავს, რომ მათ უბრალოდ ვერ შეძლეს მათი ქმნილებისთვის უკეთესი ტერმინის მოგონება, რადგან მას შეუძლია “გარე წყაროებიდან ინფორმაცია მიიღოს, გადაამუშავოს და რეალურ დროში მასზე რეაგირება იქონიოს.“
პირველად “მინი–ტვინები“, თუ შეიძლება მათ ასე ვუწოდოთ, ლაბორატორიულ პირობებში ჯერ კიდევ 2013 წელს შეიქმნა მიკროცეფალიის შესასწავლად. ეს არის გენეტიკური დარღვევა, რომლის დროსაც ადამიანები განუვითარებელი თავის ტვინით იბადებიან. მას შემდეგ ასეთი უჯრედების მაგალითზე მეცნიერები ტვინის განვითარებას იკვლევენ.
თუმცა, ამჯერად მკვლევარებმა დაახლოებით 800 ათასი უჯრედისგან შემდგარი ადამიანის ტვინის კოლონია გაზარდეს “უნივერსალური“ ღეროვანი უჯრედების და ნაწილობრივ თაგვის ჩანასახის უჯრედებისგან. შემდეგ ელექტროდების დახმარებით ეს მინი–ტვინი გარე წყაროს მიუერთეს: ამ შემთხვევაში ვიდეოთამაშს, რომელშიც ბურთი მოედნის ერთი ნაწილიდან მეორეში უნდა გადააგდო.
საპასუხოდ უჯრედებმა საკუთარი ელექტრონული აქტივობის გამოვლინება დაიწყეს. თამაშის გაგრძელების პარალელურად ეს აქტივობა სუსტდებოდა, თუმცა გადატვირთვის შემდეგ, როცა ბურთი მოულოდნელ ადგილზე აღმოჩნდებოდა, უჯრედები კვლავ აღეგზნებოდნენ, რადგან მოულოდნელ სიტუაციაზე რეაგირებდნენ.
საინტერესოა, რომ მინი–ტვინს თამაში სულ 5 წუთის განმავლობაში ასწავლეს. და მართალია ის ხშირად აცილებდა ბურთს, მაგრამ წარმატებული გარტყმების რაოდენობა საშუალოზე გაცილებით მაღალი იყო.
ექიმ კაგანს იმედი აქვს, რომ მის მიერ შემუშავებული ტექნოლოგია გამოიყენება ისეთი ნეიროდეგენრატიული დაავადებების მკურნალობის ახალი მეთოდების დასატესტად, როგორიც არის მაგალითად ალცჰეიმერის დაავადება.
“როცა ადამიანები უყურებენ უჯრედებს პეტრას ჭიქაში, ჯერჯერობით მხოლოდ იმის დანახვა შეუძლიათ, ავლენენ თუ არა ისინი აქტივობას. მაგრამ, თავის ტვინის უჯრედების ამოცანა ხომ იმაში მდგომარეობს, რომ ინფორმაცია რეალური დროის რეჟიმში დაამუშაონ. და თუ მათ ამ ჭეშმარიტ ფუნქციას ავამოქმედებთ, შეიძლება ბევრი სხვა სფერო აღმოვაჩინოთ კვლევისა და დეტალური შესწავლისთვის“– ამბობს ის.
თავად ექიმი კაგანის შემდგომი მიზანია შეისწავლოს ალოჰოლის შესაძლო ზემოქმედება მინი–ტვინის უნარზე, ვიდეოთამაში Pong ითამაშოს.
თუ ლაბორატორიული ტვინების რეაქცია ნამდვილი ადამიანური ტვინის რეაქციის მსგავსი აღმოჩნდება, ეს იმას ნიშნავს, რომ მინი–ტვინების გამოყენება წარმატებით შეიძლება ადამიანებზე გათვლილ ექსპერიმენტებში.
თუმცა, უნდა ითქვას, რომ “გონივრულობის“ განმარტება, რომელიც ექიმმა კაგანმა ლაბორატორიაში გაზრდილ უჯრედებს მიანიჭა, განსხვავდება ტრადიციული განმარტებისგან, რადგან ეს ტერმინი გრძნობების და ემოციების განცდის უნარსაც გულისხმობს.
ამიტომაც, კარდიფის ფსიქოლოგიის სკოლის საპატიო მეცნიერ–თანამშრომელი, დინ ბერნეტი ამჯობინებს ტერმინ “მოაზროვნე სისტემის“ გამოყენებას.
“ჩვენ ვხედავთ ინფორმაციის გადაცემას და გამოყენებას, რაც იწვევს აშკარა ცვლილებებს, ასე რომ, უჯრედების მიერ მიღებული სტიმულაციის პრიმიტიულ დონეზე გააზრება ხდება“–განმარტავს ის.
კვლევების გაგრძელების პარალელურად მინი–ტვინები სავარაუდოდ სულ უფრო განვითარებული გახდება, მაგრამ ექიმი კაგანი და მისი კოლეგები აქტიურად თანამშრომლობენ ბიოეთიკის სპეციალისტებთან, რათა შემთხვევით ნამდვილად მოაზროვნე ტვინი არ შეიქმნას, რამაც პოტენციურად, წარმოუდგენელი ეთიკური პრობლემები შეიძლება შექმნას.
