კორონავირუსმა ჩინეთში ღრმა კრიზისი გამოიწვია. მსოფლიოს მეორე უდიდესი ეკონომიკა თანამედროვე ისტორიაში ყველაზე სერიოზულ ვარდნას განიცდით. ასეთია Covid19-ის გლობალური პანდემიის შედეგების წინასწარი შეფასება. ეს პროცესი დანარჩენ მსოფლიოსაც პრობლემებს მოუტანს.
ჩინეთმა მსფოლიოს დიდი სახელმწიფოებიდან პირველმა მიიღო ვირუსისგან დარტყმა და კარანტინი გამოაცხადა. მანვე დადო პირველმა ანგარიში ეკნომიკური შედეგების შესახებ და ეს შედეგები უპრეცედენტოა. ქვეყნის ეკონომიკა წლიური გამოხატულებით 6.8%–ით შემცირდა. არადა, თითქმის ნახევარი საუკუნეა ჩინეთის ეკონომიკაში ვარდნა არ ყოფილა და თითქმის ყოველწლიურად ის ლამის 15%–ით იზრდებოდა.
ასეთი კატასტროფა ჩინეთში 1970–იანი წლების მაო ძედუნის “კულტურული რევოლუციის “ პერიოდის ნგრევისა და რეპრესიეის შემდეგ არ ყოფილა.
ჩინეთში დაწყებული ვარდნა პლანეტის ყველა მაცხოვრებელზე აისახება.
ჩინეთი ამჟამად მსოფლიო ეკნონომიკის 17%–ს შეადგენს და არა 4%–ს, როგორც ეს კორორნავირუსის წინა ეპიდემიის– SARS–ის დროს იყო. პანდემიის ამჟამინდელი მაშტაბებიც შეუდარებლად დიდია. მაშინ ატიპიური პნევმონიით 26 ქვეყანაში 8000 ადამიანი დაინფიცირდა და ყოველი მეათე, ანუ 800 ადამიანი გარდაიცვალა. ახლა გარდაცვლილთა რიცხვი მსოფლიოში 150 000–ს შეადგენს, დაინფიცირებულთა რაოდენობამ კი 2 მილიონს გადააჭარბა.
ჩინეთის ეკონომიკის პრობლემები მდიდარ და განვითარებულ ქვეყნებსაც შეუქმნის პრობლემებს, ღარიბ და განვითარებად ქვეყნებს კი საერთოდ კატასტროფით ემუქრება. ისინი დიდწილად უცხოური კაპიტალის შედინებაზე არიან დამოკიდებული, ის კი ეპიდემიის დროს ბევრად მცირდება, ვიდრე ეს მაგალითად 2008–2009 წლების ეკონომიკური კრიზისის დროს იყო.
ფინანსისტთა მსოფლიო ასოციაციამ დაითვალა, რომ იანვრის შუა რიცხვებიდან, როცა ჩინეთში ეპიდემიის მაშტაბები გამოიკვეთა, განვითარებადი ბაზრებიდან ფულის გადინებამ დაახლოებით 100 მილიარდი დოლარი შეადგინა და ბევრად გადააჭარბა თუნდაც ათი წლის წინანდელი ფინანსური კრიზისის პიკზე დაფიქსირებულ კაპიტალის გადინების მაჩვენებელს. და ეს პროცესი ჩქარდება.
თავად ჩინეთი – გამონაკლისია. კაპიტალი იქიდან არ გაედინება. პირიქით, ფინანსური ლიბერალიზაციის გამო, რომელიც ვირუსს არ უკავშირდება ის ქვეყანაში შედის. და თუ ამის მიუხედავად ჩინეთის ეკონომიკა მაინც ზარალდება რა ელით სხვა, განვითარებად ქვეყნებს, საიდანაც დასავლური კაპიტალი გარბის?
დასავლური კაპიტალის გადინება ხომ მათ დევალვაციით, ცხოვრების დონის დაცემით, ძველი ვალების მომსახურების ხარჯების გაზრდით და სხვა სირთულეებით ემუქრება. ამ სიტუაციაში, როცა ხაზინა ისედაც ცარიელია ეპიდემიასთან ბრძოლისთვის საჭირო გაზრდილი ხარჯების გამო, შემოსავლები კი შემცირდა ბიზნესისა და მოქალაქეების გაღარიბების გამო, ექსპორტული საქონელი ნედლეულის და მაკომპლექტებლების სახით იაფდება.
ჩინეთს გაიაფებული ნავთობი და ლითონები პირიქით, ხელს აძლევს: ის მსოფლოში ბუნებრივი რესურსების უმსხვილესი იმპორტიორია. გარდა ამისა, პირველი კვარტლის მონაცემები სრულად არ ითვალისწინებს ჩინეთის ეკონომიკის მეორე, საგარეო შოკს. ქვეყნის შიგნით წარმოების და მოხმარების ვარდნის შემდეგ “მსოფლიო ფაბრიკა“ განვითარებულ ქვეყნებში მის პროდუქციაზე მოთხოვნის ვარდნის წინაშე აღმოჩნდა.
განვითარებული ქვეყნების საბოლოო პროდუქციისთვის მაკომპლექტებელი ნაწილების თითქმის ნახევარს ჩინეთი აწარმოებს. თუ დასავლეთში აიფონებზე და ავტომობილებზე მოთხოვნა მცირდება, ჩინელი მიმწოდებლები კოტრდებიან, მისი ეკონომიკა კი მუხრუჭდება. თუმცა ეს შოკი მხოლოდ მეორე კვარტლის შედეგებში აისახება და ამ გავლენის შესახებ ზუსტად ზაფხულის შუა პერიოდში გვეცოდინება.
ვირუსი ჩინეთისთვის ცუდ დროს დაემთხვა. ეკონომიკა ისედაც შესუსტებული იყო. გასულ წელს ის მხოლოდ 6.1%–ით გაიზარდა, რაც ამ ქვეყნისთვის გასული საუკუნის ბოლოდან ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია.
შიდა სტრუქტურული მიზეზების გარდა ქვეყნის ეკონომიკური ზრდა აშშ–სთან სავაჭრო ომმა და ჰონკონგის პროტესტმა შეაჩერა.
კორონავირუსმა კი ახალი ერა დაიწყო. ამ წელს ჩინეთის ეკონომიკა ანალიტიკოსების პროგნოზით დაახლოებით 2.5% –ით გაიზრდება. ეს მაჩვენებელი მართლაც კატასტროფულია. 1990 წელსაც კი, პეკინში ტიანანმენის მოედანზე პროტესტის სისხლიანი ჩახშობის შემდეგ ჩინეთის ეკონომიკა თითქმის 4%–ით გაიზარდა.
