როგორია ღაზაში სახმელეთო ოპერაციის შესაძლო სცენარები და რა სირთულეებს წააწყდება ისრაელის არმია

ისრაელი ღაზას სექტორში სახმელეთო ოპერაციას ამზადებს– რა სირთულეებს შეიძლება შეეჯახოს ისრაელის არმია

ისრაელის არმია აცხადებს, რომ მზადაა ჰამასის მებრძოლების წინააღმდეგ სრულმასშტაბიანი შეტევითი ოპერაციისთვის. ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა იოავ გალანტმა სამხედროებისადმი მიმართვისას განაცხადა, რომ ღაზას სექტორი აღარასოდეს იქნება იგივე.

ისრაელმა შეუწყვიტა საკვების, წყლის, საწვავის და ელექტროენერგიის მიწოდება სექტორს და მისი არმია ახორციელებს მასიურ საარტილერიო და საჰაერო დარტყმებს ჰამასის სამხედრო ობიექტებზე. დაჯგუფების წარმომადგენლები იმუქრებიან, რომ მოკვლავენ ისრაელელ და უცხოელ მძევლებს, თუ ისრაელი გააგრძელებს დაბომბვას.

გაეროში ისრაელის ელჩის, გილად ერდანის თქმით, შაბათს ჰამასის იერიშის დროს გატაცებული 100-დან 150-მდე მძევალი ღაზაში იმყოფება. ამ დროისთვის თავდასხმის მსხვერპლი 1200-ზე მეტი ადამიანი გახდა – ძირითადად ისრაელის მოქალაქეები, ასევე უცხოელები. პალესტინის ჯანდაცვის სამინისტრო იტყობინება, რომ ისრაელის საპასუხო დარტყმების შედეგად დაღუპულია 1800–მდე ადამიანი.

ისრაელის თავდაცვის ძალებმა (IDF) ღაზას სექტორის საზღვარზე განალაგეს ქვეითი ძალები და ჯავშანტექნიკა რამდენიმე ასეული ათასი რეზერვისტის ჩათვლით.
მაგრამ, როგორც ჩანს, სამხედრო მეთაურები არ ჩქარობენ ამ სახმელეთო ოპერაციის დაწყებას. ისინი აცხადებენ, რომ ომი დიდხანს გაგრძელდება და რომ ჰამასის დამარცხება არ არის დღეების ან კვირების საკითხი.

• როგორია ღაზაში მოახლოებული სახმელეთო ოპერაციის შესაძლო სცენარები და რა სირთულეებს წააწყდება ისრაელის არმია აუცილებლად?

ღაზას სექტორი არის პალესტინის ანკლავი ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე, რომელიც გამოყოფილია ძლიერი ბარიერის სისტემით ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ისრაელისგან და სამხრეთით ეგვიპტისგან. მისი ფართობია 363 კვ. კმ, ანუ ტერიტორიულად ის უფრო მცირეა ვიდრე რომელიმე მილიონიანი ქალაქი მსოფლიოში, მაგრამ მოსახლეობის თვალსაზრისით ამ ფართობის ნებისმიერ ქალაქს აღემატება – აქ 2,2 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს.

თუ გავითვალისწინებთ, რომ ღაზაში არ არის მაღალსართულიანი შენობები შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, რა მოსახლეობის რა სიმჭიდროვეა აქ, მაგრამ ღაზას ტერიტორია ასევე შეიცავს სოფლებს მინდვრებითა და საძოვრებით.

აქვეა ათიათასობით შეიარაღებული და ფანატიკოსი ისლამისტის ადგილსამყოფელი, , რომლებსაც მხარს უჭერს მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი.

„ჰამასს უშიშროების ძალებში ჰყავს 40 ათასი ბოევიკი და ეს არის არმიის ტიპის ფორმირებები – დისციპლინა, თავდაცვისთვის გრძელვადიანი მომზადება, ღაზას ქვეშ გათხრილია ათობით კილომეტრიანი გვირაბები და ბუნკერები“, – განუცხადა BBC-ს ისრაელის სამხედრო ექსპერტმა დევიდ შარპმა. . მისი შეფასებით, ღაზაში სიდიდით მეორე ჯგუფს, ისლამურ ჯიჰადს კიდევ 10 ათასი მებრძოლი ჰყავს.

„მათი შეიარაღება ძალიან კარგია, გარდა ცეცხლსასროლი იარაღისა, აქვთ მრავალი ასაფეთქებელი მოწყობილობა, ყუმბარმტყორცნი, ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო სისტემები, მათ შორის რუსული კორნეტები, აქვთ დიდი რაოდენობით MANPADS, ყველა კალიბრის ნაღმტყორცნები 120 მმ-მდე. „ისლამურ ჯიჰადს“ და „ჰეზბოლას“ აქვს 15 ათასი ან მეტი სარაკეტო არსენალი, ეს არის რაკეტები, რომელთა მანძილი შვიდიდან 150 კილომეტრამდეა“, – ამბობს ის.

2005 წლიდან, როცა ისრაელის ჯარები ღაზადან გავიდა და ებრაული დასახლებები ევაკუირებული იქნა, IDF-მ იქ ჩაატარა სულ მცირე რვა სამხედრო ოპერაცია – ორჯერ 2006 წელს, 2008, 2008-2009, 2012, 2014, 2021 და 2023 წლის მაისში.

ყველა მათგანი შეზღუდული იყო როგორც დროით, ასევე მოცულობით და მიზნად ისახავდა მშვიდობის დამყარებას სარაკეტო თავდასხმებისა და ისრაელის ტერიტორიაზე თავდასხმის მცდელობის საპასუხოდ. შეიძლება დიდი ხნით არა, მაგრამ მათ იმ მომენტში პრობლემა გადაჭრეს.

დღევანდელი მდგომარეობა რადიკალურად განსხვავებულია. ისრაელს არაბ-ისრაელის ომების შემდეგ ერთდროულად ამდენი ადამიანი არ დაუკარგავს, ამიტომ ძნელი არ არის ისრაელების გაგება, რომლებიც შაბათის თავდასხმის ზარალს აღიქვამენ არა მხოლოდ როგორც პალესტინის მორიგ თავდასხმას, არამედ როგორც სახელმწიფოს არსებობის საფრთხეს.

შესაბამისად, პასუხი უპრეცედენტო უნდა იყოს – ისრაელი გეგმავს მთლიანად აღმოფხვრას ჰამასის დაჯგუფება, უპირველეს ყოვლისა მისი სამხედრო ფრთა, რომელიც აღიარებულია ტერორისტულ ორგანიზაციებად არა მხოლოდ ისრაელში, არამედ აშშ-ში, დიდ ბრიტანეთში და ევროკავშირში.
„ჩვენ ვსაუბრობთ შორსმიმავალ და მკაფიო მიზანზე – მთლიანად ან თითქმის მთელ სექტორზე სრული კონტროლის აღება. ეს ძალიან რთული ამოცანაა“, – ამბობს დევიდ შარპი.

ისრაელისთვის საფრთხე სხვა მიმართულებიდანაც მოდის – ძირითადად ლიბანის სამხრეთიდან, სადაც დაფუძნებულია პროირანული დაჯგუფება ჰეზბოლა, რომელიც ჰამასზე ბევრად ძლიერია, ასევე სირიიდან და დასავლეთ სანაპიროდან, სადაც ებრაელებს ბევრი მტრები ჰყავს.
ისრაელის არმია არის გამოცდილი, კარგად აღჭურვილი, ტექნოლოგიურად განვითარებული და შეუძლია ერთდროულად რამდენიმე ფრონტზე ბრძოლა. მან არაერთხელ მარტომაც გაართვა თავი უფრო მრავალრიცხოვან რეგულარულ ფორმირებასთან ბრძოლას. მაგრამ ახლა ეს არ არის მთავარი. რა ვუყოთ ღაზას – ეს არის მთავარი კითხვა.

• პირველი სცენარი ტრადიციულია

როგორც ადრე, ისრაელის არმიის სახმელეთო შეჭრას წინ უსწრებს ძლიერი საარტილერიო დაბომბვია. პირველი ნაბიჯი არის სამხედრო ობიექტების განადგურება – საკონტროლო და საკომუნიკაციო ცენტრები, საწყობები, მტრის კონცენტრაციის ზონები და ა.შ.

მუდმივი საცეცხლე მხარდაჭერით, ჯავშანტექნიკა და ქვეითი შეტევა სხვადასხვა მიმართულებით, არღვევენ თავდაცვას და თრგუნავენ წინააღმდეგობის კერებს, კორექტირებას უკეთებენ საარტილერიო და საჰაერო დარტყმებს. ელექტრონული ბრძოლის საშუალებები გამორთავს მტრის უკაბელო რადიოკავშირს.

ძირითადი მაღალსართულიანი შენობები, ისევე როგორც მიწისქვეშა გვირაბების შესასვლელები, განადგურებულია ან გადაკეტილია. ფინალურ ეტაპზე ისრაელის სპეცრაზმი ანადგურებს დანგრეულ შენობებსა და სარდაფებში მიმალულ ბოევიკთა მიმოფანტულ ჯგუფებს და აკავებს მათ მეთაურებს.

ადვილი სათქმელია… ისრაელზე თავდასხმის ორგანიზატორები მოელოდნენ მოვლენების ასეთ განვითარებას და ალბათ კარგად იყვნენ მომზადებულნი ამისთვის.

ღაზას სექტორის ირგვლივ რელიეფი ღიაა და პრიმიტიული საჰაერო სადაზვერვო აღჭურვილობასაც კი, როგორიცაა იაფი ჩინური დრონები, შეუძლია აღმოაჩინოს ჯარების და აღჭურვილობის კონცენტრაცია. შესაბამისად, სახმელეთო ოპერაციის დაგეგმვისას მოულოდნელობის ფაქტორზე გათვლა არ შეიძლება.

თავდასხმების მიმართულებით ძირითადი არსებული დანაღმული ველები, თუ გადაწყვეტილება მიიღება სახმელეთო ოპერაციების შესახებ, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ დიდ საფრთხეს შეუქმნის ისრაელის არმიას- მათ წალეკავს ნაღმების გაწმენდის თანამედროვე აღჭურვილობა, როგორიც ისრაელის არმიას უამრავი აქვს. პრობლემა სხვა რამ არის.

თანამედროვე შეტევითი ოპერაციების კლასიკური სურათი ასე გამოიყურება: არტილერია ხსნის ცეცხლს მტრის წინა პოზიციებზე და ისვრის მანამ, სანამ ჯავშანტექნიკა და მათ უკან დამალული ქვეითი არ მიუახლოვდება პირველ სანგრებს 200-300 მეტრის მანძილზე, რის შემდეგაც ცეცხლი გადადის ღრმად მტრის ტერიტორიაზე.

არის ისრაელის არმია გაწვრთნილი ამისთვის? ნამდვილად. შეუძლია თუ არა მას საკუთარ თავს ასეთი ტაქტიკის უფლება მისცეს, როდესაც მტრის პოზიციები მიმოფანტულია მჭიდროდ დასახლებულ საცხოვრებელ ადგილებში? კითხვა საკმაოდ რიტორიკულია.

ურბანულ ბრძოლებში შედარებით მცირე ზომის, მსუბუქად შეიარაღებული მობილური ჯგუფები, როგორც თავდასხმაში, ისე თავდაცვაში, ძალზე ეფექტურია.

დამცველები უკეთ იცნობენ რელიეფს, აქვთ საბრძოლო მასალის საწყობები, შეუძლიათ ადგილობრივი მოსახლეობის დახმარების იმედი ჰქონდეთ და, საჭიროების შემთხვევაში, მათ უკან დაიმალონ. შემტევი მხარე იძულებულია უფრო მეტად დაეყრდნოს სამხედრო ტექნიკის მხარდაჭერას, რომელიც დაუცველი ხდება ქალაქის ვიწრო ქუჩებში ბრძოლებში.

გვირაბები განსაკუთრებულ პრობლემას უქმნის ისრაელის არმიას. პალესტინელი ინჟინრების ძალისხმევის წყალობით, ისინი აღარ არიან ისეთი პრიმიტიულები, როგორც ადრე. ღაზას სექტორის ქვეშ არის მთელი მიწისქვეშა ქალაქი – დერეფნების რთული სისტემა, რომელსაც შეუძლია ყაზარმის დაკავშირება საბრძოლო მასალის საცავთან და აქვს ასობით გასასვლელი ზედაპირზე, მაგალითად, მარტოხელა ბებიის საკუჭნაოში.

სწორედ იქ, მიწისქვეშეთში, ბოევიკებს შეუძლიათ მძევლების დაკავება, რაც უკიდურესად ართულებს მათ გათავისუფლებას.

• მეორე სცენარი – ბლოკადა

ფაქტობრივად, ბლოკადა უკვე დაიწყო – სექტორი მოკლებულია საწვავსა და ელექტროენერგიას.
ნაბიჯი ლოგიკურია, მაგრამ ასევე პროგნოზირებადი. მებრძოლები, რომლებიც მომზადებულნი არიან ბლოკადისთვის, მისგან დისკომფორტს უფრო გვიან განიცდიან, ვიდრე ზოგადად მოსახლეობა.

სურსათისა და საწვავის მარაგი, რომელიც ჰამასის წევრებს აქვთ, მათ საშუალებას აძლევს დიდი ხნის განმავლობაში გაძლონ, რაც არ შეიძლება ითქვას ღაზას დანარჩენ მოსახლეობაზე.

ასეთ პირობებში გადაწყვეტილებამ, რომელიც ერთი შეხედვით უფრო მშვიდობიანი ჩანს, შეიძლება გამოიწვიოს კიდევ უფრო სერიოზული შედეგები, ვიდრე სამხედრო ოპერაციამ. ცივილიზაციის საშუალებებს მოწყვეტილ ქალაქში შიმშილი და ეპიდემიები სწრაფად დაიწყება.

საჭირო იქნება სასწრაფოდ ჰუმანიტარული დერეფნების გახსნა, ფილტრაციის ბანაკების მოწყობა და ლტოლვილების სადმე განთავსება. თუ გავითვალისწინებთ ღაზას სექტორის ორმილიონიან მოსახლეობას, შეიძლება იყოს ისეთი მასშტაბის ჰუმანიტარული კრიზისი, რომ ისრაელი უბრალოდ ვერ გაუმკლავდება მას მარტო. პასუხისმგებლობა კი მას დაეკისრება.

ამავდროულად, ბლოკადა არ არის სახმელეთო ოპერაციის ალტერნატივა – ისრაელს მაინც მოუწევს მისი განხორციელება. გულუბრყვილოა იმის მოლოდინი, რომ ჰამასის მებრძოლები შიმშილის გამო ხელებაწეულები გამოვლენ და ჩაბარდებიან.

არჩევანი ცუდსა და ძალიან ცუდს შორის ეს არის ზუსტად ის სიტუაცია, რომელშიც ისრაელი იმყოფება. ჰამასის მოძრაობის მებრძოლი ფრთა არასოდეს წარმოადგენდა ისეთ შთამბეჭდავ ძალას, როგორც ახლა. მისმა მებრძოლებმა და მეთაურებმა მიიღეს გამოცდილება ურბანულ ბრძოლაში და კარგად არიან შეიარაღებულნი.

აშკარაა, რომ ჰამასის უმაღლესი რანგის და ყველაზე აქტიური წევრების ფიზიკური ლიკვიდაციაც კი არ წყვეტს ისრაელის არაბულ სამყაროსთან ურთიერთობის პრობლემებს.

მაგრამ ის, რაც მოხდა ქალაქებსა და კიბუციებში ქვეყნის დასავლეთში, უბიძგებს ისრაელს სასწრაფო მოქმედებისკენ.

მასშტაბის თვალსაზრისით, ღაზაში მოახლოებული ოპერაცია შეიძლება შევადაროთ 2015-2016 წლების ბრძოლას მოსულისთვის, ერაყის ქალაქისთვის, რომელიც დაიპყრეს ისლამური სახელმწიფოს ბოევიკებმა. ორმილიონიანი ქალაქისთვის ბრძოლები ცხრა თვე გაგრძელდა, ათასობით (სხვა წყაროების მიხედვით – ათიათასობით) ადამიანი დაიღუპა, მილიონზე მეტი ლტოლვილი გახდა.

„წმინდა სამხედრო თვალსაზრისით, სახმელეთო ოპერაციამ შეიძლება გამოიწვიოს მოკლევადიანი წარმატება და ჰამასის მეთაურების უმეტესობის განადგურება. მაგრამ ხანგრძლივი სამშვიდობო შეთანხმების არარსებობის შემთხვევაში, ჰამასი, სავარაუდოდ, ხელახლა გამოჩნდება, გაბრაზებული, რადიკალიზებული ახალგაზრდა მებრძოლების ახალი თაობით, რომელიც მის რიგებს შეუერთდება, წერს BBC უსაფრთხოების კორესპონდენტი ფრენკ გარდნერი.