საერთაშორისო ახალი ამბების სააგენტო როიტერი საქართველოში რუსების შემოდინებას ვრცელ სტატიას უძღვნის, რომელსაც სრულად გთავაზობთ:
საქართველო წელს მსოფლიოს ერთ–ერთი სწრაფად მზარდი ეკონომიკების რიცხვში შევა მას შემდეგ, რაც 100 ათასზე მეტმა რუსმა უკრაინასთან პუტინის ომის დაწყების და მობილიზაციის გამოცხადების შემდეგ საქართველოს მიაშურა.
იმ დროს, როცა მსოფლიო რეცესიისკენ მიდის, შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარე 3.7 მილიონიან ქვეყანაში საერთაშორისო ინსტიტუტების აზრით 2022 წელს 10%–იანი ეკონომიკური ზრდაა მოსალოდნელი სამომხმარებლო ბუმის ფონზე.
ეს ნიშნავს, რომ მოკრძალებული, 19 მილიარდ დოლარიანი ეკონომიკა, რომელიც კარგად არის ცნობილი რეგიონში თავისი მთებით, ტყეებითა და ვენახებით, გაუსწრებს ისეთ აჯობა განვითარებად ბაზრებს, როგორიცაა ვიეტნამი და ნავთობის ექსპორტიორებს, როგორიცაა კუვეიტი, რომელიც ნედლი ნავთობის მაღალი ფასებით ძლიერდება.
„ეკონომიკური თვალსაზრისით საქართველოში კარგი მდგომარეობაა“, – განუცხადა „როიტერს“ქვეყნის უმსხვილესი ბანკის TBC-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა ვახტანგ ბუცხრიკიძემ.
“არის ერთგვარი ბუმი, ყველა ინდუსტრია ძალიან კარგად მუშაობს მიკროორგანიზაციებიდან დაწყებული კორპორაციებით დამთავრებული. მე ვერ წარმომიდგენია რაიმე ინდუსტრია, რომელსაც წელს პრობლემები ჰქონდეს.”–დასძინა მან.
საზღვრის კვეთის სტატისტიკა აჩვენებს, რომ წელს საქართველოში სულ მცირე 112 000 რუსი ემიგრირდა. პირველი დიდი ტალღა 43,000 ადამიანამდე რუსეთის უკრაინაში შეჭრისთანავე, 24 თებერვალსვე დაიწყო. მეორე ტალღა მას შემდეგ დაიწყო, რაც პუტინმა სექტემბრის ბოლოს სამხედრო მობილიზაცია გამოაცხადა.
საქართველოს ეკონომიკურმა ბუმმა , მიუხედავად იმისა, ხანმოკლეა თუ არა ის, დააბნია ბევრი ექსპერტი, რომლებიც ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკისთვის ომის მძიმე შედეგებს ვარაუდობდა, რადგან ამ ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობა მჭიდროდ არის დაკავშირებული მის უფრო დიდ მეზობელთან ექსპორტითა და ტურისტებით.
ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (EBRD), მაგალითად, მარტში იწინასწარმეტყველა, რომ უკრაინის კონფლიქტი დიდ დარტყმას მიაყენებს საქართველოს ეკონომიკას. ანალოგიურად, მსოფლიო ბანკმა აპრილში იწინასწარმეტყველა, რომ ქვეყნის ზრდა 2022 წლისთვის 2.5%-მდე შემცირდება საწყისი 5.5%-დან.
„მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ გვქონდა მოლოდინი, რომ ეს ომი უკრაინაზე მნიშვნელოვან უარყოფით გავლენას მოახდენს საქართველოს ეკონომიკაზე, ჯერჯერობით ჩვენ ვერ ვხედავთ ამ რისკების რეალიზებას“, – თქვა დიმიტარ ბოგოვმა, EBRD-ის წამყვანმა ეკონომისტმა აღმოსავლეთ ევროპისა და აღმოსავლეთ ევროპის საკითხებში. კავკასია.
„პირიქით, ჩვენ ვხედავთ, რომ საქართველოს ეკონომიკა მიმდინარე წელს საკმაოდ კარგად იზრდება, ორნიშნა მაჩვენებლით.
თუმცა, ასეთი ზრდა ყველასთვის სასარგებლო არ არის. ათიათასობით რუსის, ბევრი ტექნიკური პროფესიონალის ჩამოსვლით, უამრავი ნაღდი ფულით, ფასები მნიშვნელოვნად გაიზარდა და ქართველები ეკონომიკის ისეთი სფეროებიდან განდევნა, როგორიცაა ბინების გაქირავების ბაზარი და განათლება.
ბიზნესის ლიდერები ასევე შიშობენ, რომ ქვეყანა შეიძლება მძიმე დარტყმის წინაშე აღმოჩნდეს, თუ ომი დასრულდება და რუსები უცებ სახლში დაბრუნდებიან.
თავად საქართველომ 2008 წელს რუსეთთან მოკლე ომი აწარმოა სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის გამო, ტერიტორიების, რომლებსაც რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი სეპარატისტები აკონტროლებენ.
თუმცა, ახლა საქართველოს ეკონომიკა სარგებლობს ზესახელმწიფოსთან უშუალო მეზობლობით. მათ საერთო სახმელეთო საზღვარი აქვთ. საქართველოს კი ლიბერალური საიმიგრაციო პოლიტიკა, რომელიც რუსებს და სხვა არაერთი ქვეყნის მოქალაქეს საშუალებას აძლევს იცხოვრონ, იმუშაონ და ბიზნესი აწარმოონ საქართველოში ვიზის გარეშე.
გარდა ამისა, რუსეთის ომს გაქცეულებს კი თან ახლავს ფულის ტალღა.
საქართველოს ცენტრალური ბანკის მონაცემებით, აპრილიდან სექტემბრამდე რუსებმა საქართველოში 1 მილიარდ დოლარზე მეტი გადარიცხეს ბანკების ან ფულის გადარიცხვის სერვისების საშუალებით, რაც ხუთჯერ მეტია, ვიდრე 2021 წლის იმავე თვეებში.
ამ შემოდინებამ ხელი შეუწყო ქართული ლარის ყველაზე მეტად გამყარებას ბოლო სამი წლის განმავლობაში.
თიბისის აღმასრულებელი დირექტორის ბუცხრიკიძისა და ადგილობრივი მედია საშუალებების თქმით, რუსეთიდან ჩასულების დაახლოებით ნახევარი ტექნიკური სექტორიდანაა.
„ესენი არიან მაღალი კლასის ადამიანები, მდიდარი ადამიანები… ჩამოდიან საქართველოში გარკვეული ბიზნეს იდეებით და მკვეთრად ზრდიან მოხმარებას“, – თქვა დავით კეშელავამ, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის უფროსმა მკვლევარმა (ISET).
„ჩვენ ველოდით, რომ ომი ბევრ უარყოფით გავლენას მოახდენდა“, – დასძინა მან. “მაგრამ ეს სხვაგვარად მოხდა. გავლენა აღმოჩნდა დადებითი.”
ახალჩასულებს საქართველოში არცერთ ბაზარზე ისეთი გავლენა არ მოუხდენიათ, როგორც საბინაო ბაზარზე. დედაქალაქის ბინების გაქირავების ბაზარზე, სადაც გაზრდილი მოთხოვნა უკიდურესად გაიზარდა.
თიბისი ბანკის ანალიზის მიხედვით, თბილისში ქირა წელს 75%-ით გაიზარდა და ზოგიერთი დაბალშემოსავლიანი ადამიანი და სტუდენტი აღმოჩნდა იმ მზარდი საბინაო კრიზისის ცენტრში, რაზეც აქტივისტები საუბრობენ.
ქართველი ნანა შონია, 19 წლის, დათანხმდა ორწლიან კონტრაქტს ქალაქის ცენტრში 150 დოლარად თვეში, რუსეთის შემოჭრამდე რამდენიმე კვირით ადრე. ივლისში ბინის მძლობელმა ბინიდან გააძევა და აიძულა გადასულიყო ქალაქის განაპირა უბანში.
“ადრე 10 წუთი მჭირდებოდა სამსახურში მისასვლელად. ახლა მინიმუმ 40-ია, ავტობუსით და მეტროთი მიწევს სიარული და ხშირად საცობებში ვრჩები”, – თქვა მან .
ჰელენ ხოსე, 21 წლის სამედიცინო სტუდენტია ინდოეთიდან, რომელსაც ბინის ქირა ზაფხულის არდადეგების შემდეგ გაუორმაგდა.
“ადრე ძალიან ადვილი იყო ბინის პოვნა. მაგრამ ჩემს ბევრ მეგობარს უთხრეს წასულიყვნენ, რადგან არიან რუსები, რომლებიც მზად არიან ჩვენზე მეტი გადაიხადონ”, – თქვა მან.
თიბისი ბანკის დირექტორის, ვახტანგ ბუცხრიკიძის თქმით, ის ხედავს პოტენციალს ახალ ჩამოსულებში, რათა შეავსონ საქართველოს ეკონომიკაში არსებული უნარების ხარვეზები.
„ისინი ძალიან ახალგაზრდები არიან, ტექნოლოგიებში განათლებულები და აქვთ ცოდნა – ჩვენთვის და სხვა ქართული კომპანიებისთვის ეს საკმაოდ სასარგებლო შესაძლებლობაა“, – განაცხადა მან.
“ჩვენთვის მთავარი გამოწვევა არის ტექნოლოგია. და სამწუხაროდ, ამ მხრივ ჩვენ კონკურენციას ვუწევთ მაღალტექნოლოგიურ კომპანიებს შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში”, – დასძინა მან. “სწრაფი გამარჯვების მისაღწევად, ეს მიგრანტები ძალიან გვეხმარებიან.”
მიუხედავად ამისა, ეკონომისტები და ბიზნესი კვლავ შეშფოთებულნი არიან ომის გრძელვადიანი უარყოფითი შედეგებით და იმით, თუ რა შეიძლება მოხდეს, თუ რუსები სახლში დაბრუნდებიან.
„ჩვენს სამომავლო გეგმებს არ ვაგებთ ახალმოსახლეებზე“, – ამბობს შიო ხეცურიანი, საქართველოს უძრავი ქონების დეველოპერების ერთ-ერთი უმსხვილესი კომპანიის აღმასრულებელი დირექტორი .
იჯარის ფასების ზრდის პირობებშიც კი, ხეცურიანი ამბობს, რომ დეველოპერულ კომპანიებს არ სურთ ზედმეტად ინვესტირება საბინაო ბაზარზე, განსაკუთრებით მასალებისა და აღჭურვილობის ფასების ზრდის გამო. მიუხედავად იმისა, რომ მფლობელებმა შესაძლოა განაღდონ მზარდი ქირა, ბინების გაყიდვის მოგების მარჟა ძლივს შეიცვალა, თქვა მან.
ეკონომისტები ასევე გვაფრთხილებენ, რომ ბუმი შეიძლება დიდხანს არ გაგრძელდეს და მოუწოდებენ საქართველოს მთავრობას გამოიყენოს ჯანსაღი საგადასახადო შემოსავლები ვალების დასაფარად და უცხოური ვალუტის რეზერვების შესაქმნელად, სანამ ეს შესაძლებელია.
„ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რომ ყველა ეს ფაქტორი, რომელიც წელს ეკონომიკას ზრდის, დროებითია და ეს არ იძლევა მომდევნო წლებში მდგრადი ზრდის გარანტიას. ამიტომ საჭიროა სიფრთხილე“, – ამბობს EBRD-ის წარმომადგენელი.
„გაურკვევლობა ჯერ კიდევ არსებობს და კრიზისმა შეიძლება გარკვეული დაგვიანებით დაარტყას საქართველოს.“– ამბობს ის.
