დაბინძურებული ჰაერის გამო ევროკავშირში 2021 წელს ნახევარ მილიონზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. სიკვდილიანობის დაახლოებით ნახევრის თავიდან აცილება შესაძლებელი იქნებოდა დაბინძურების ექიმების მიერ რეკომენდებულ ზღვრამდე შემცირებით, წერს The Guardian.
ევროპის გარემოს სააგენტოს (EEA) მკვლევარებმა დააკავშირეს 253,000 ადრეული სიკვდილი წვრილ ნაწილაკების კონცენტრაციასთან, რომელიც ცნობილია როგორც PM2.5, რომელიც აღემატება ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ დაშვებულ მაქსიმალურ ზღვარს 5 მკგ/მ3. კიდევ 52,000 გარდაცვალების მიზეზი იყო აზოტის დიოქსიდის ჭარბი რაოდენობა, ხოლო 22,000 დაიღუპა ოზონის ჭარბი დონის ხანმოკლე ზემოქმედების გამო.
„EEA-ს მიერ გამოქვეყნებული მაჩვენებლები გვახსენებს, რომ ჰაერის დაბინძურება რჩება ნომერ პირველ გარემოსდაცვით ჯანმრთელობის პრობლემად ევროკავშირში“, – თქვა ვირჯინიუს სინკევიჩიუსმა, ევროკომისარმა გარემოს დაცვის საკითხებში.
ექიმები ამბობენ, რომ ჰაერის დაბინძურება მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მასობრივი მკვლელია, მაგრამ დაღუპულთა რიცხვი სწრაფად შემცირდება, თუ ქვეყნები გაასუფთავებენ თავიანთ ეკონომიკას. PM2.5-ით სიკვდილიანობა ევროკავშირში 41%-ით შემცირდა 2005-2021 წლებში და ევროკავშირი მიზნად ისახავს ათწლეულის ბოლოს 55%-ს მიაღწიოს.
ჯანმო, რომელმაც 2021 წელს გაამკაცრა ჰაერის ხარისხის გაიდლაინები, გამოდის გაფრთხილებით, რომ ჰაერის დაბინძურების არც ერთი დონე არ შეიძლება ჩაითვალოს უსაფრთხოდ, მაგრამ დააწესა ზოგიერთი დამაბინძურებლის ზედა ზღვარი.
ევროპარლამენტმა სექტემბერში მხარი დაუჭირა ევროკავშირის ჰაერის ხარისხის წესების ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის წესებთან შესაბამისობაში მოყვანას, მაგრამ გადაწყვიტა ეს 2035 წლამდე გადაედო .
“კარგი ამბავი ის არის, რომ სუფთა ჰაერის პოლიტიკა მუშაობს და ჩვენი ჰაერის ხარისხი უმჯობესდება. მაგრამ ჩვენ მეტს უნდა მივაღწიოთ და კიდევ უფრო შევამციროთ დაბინძურება”, – თქვა სინკევიჩიუსმა.
EEA-მ პირველად შეაფასა ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული დაავადების სრული სიმძიმე. გარდაცვლილთა საერთო რაოდენობის გაანალიზების გარდა, მკვლევარებმა გამოთვალეს კიდევ რამდენი წელი ცხოვრობდა მოსახლეობა ცუდი ჰაერით გამოწვეული დაავადებებით.
ჯანმრთელობის ზოგიერთი პრობლემისთვის, როგორიცაა ფილტვის კიბო და გულის კორონარული დაავადება, დამატებითმა ნაბიჯებმა მცირე განსხვავება გამოიწვია. მაგრამ სხვა დაავადებები, როგორიცაა ასთმა, აჩვენებს დაავადებით გამოწვეული ტანჯვის მაღალ დონეს, რომელიც არ იყო დაფიქსირებული სიკვდილიანობის სტატისტიკაში.
“როდესაც ადამიანები ავადდებიან ფილტვის კიბოთი, ისინი, როგორც წესი, ძალიან სწრაფად კვდებიან. სხვა დაავადებების – განსაკუთრებით ასთმის, მაგრამ ასევე დიაბეტის ან ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების დროს -მათ შეზღუდული შესაძლებლობებით უწევთ ცხოვრება,“ – თქვა ალბერტო გონსალეს ორტიზმა,ჰაერის დაბინძურების მკვლევარმა.
EEA-ის შეფასებით, ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება, რომელიც გამოწვეულია PM2.5 დაბინძურებით, ევროკავშირში 2021 წელს დაახლოებით 150,000 წლის სიცოცხლე და დაახლოებით იგივე რაოდენობის ინვალიდობის წელი დაჯდა.
“ადამიანებს შეუძლიათ დიდხანს იცხოვრონ ცუდ პირობებში. ამიტომ, ჩვენ არ შევაფასეთ ჰაერის დაბინძურების გავლენა მხოლოდ სიკვდილიანობის მაჩვენებლით”, – თქვა გონსალეს ორტისმა. წიაღისეული საწვავის, მანქანებისა და სოფლის მეურნეობის წვა წარმოქმნის დიდი რაოდენობით ტოქსიკურ გაზს და მავნე ნაწილაკებს, რომლებსაც შემდეგ ადამიანები შეისუნთქავენ. ამ ნაწილაკებიდან ყველაზე პატარა, რომელიც ცნობილია როგორც PM2.5, შეიძლება შევიდეს სისხლში, სადაც ისინი მოძრაობენ მთელ სხეულში და აზიანებენ ორგანოებს, ტვინიდან რეპროდუქციულ ორგანოებამდე.
