ევროპის და განვითარებული სამყაროს 40–ზე მეტმა ქვეყანამ უკვე ოფიციალურად დაიწყო რუსული აგრესიის შემდეგ უკრაინის აღდგენის “მარშალის გეგმის“ მომზადება და ხელი მოაწერა ლუგანოს დეკლარაციას. სხვა დანარჩენთან ერთად, დოკუმენტში აღწერილია მომავალში თანხის გამოყოფის პირობები, მათ შორის კრუფციასთან ბრძოლა და სხვა რეფორმები უკრაინაში.
დეკლარაცია საჯარო ჯერ კიდევ ომამდე დაგეგმილ ორდღიან კონფერენციაზე, URC2022–ზე გახდა, რომელიც შვეიცარიულ ლუგანოში 4–5 ივლისს გაიმართა.წარმომადგენლები კონფერენციაზე ევროპის თითქმის ყველა ქვეყანამ გაგზავნა, ასევე ისრაელმა, იაპონიამ, სამხრეთ კორეამ, თურქეთმა, აშშ–მ კანადამ და ავსტრალიამ.
პოლიტიკურ დოკუმენტში, რომელსაც იურიდიული ძალა არ აქვს, მათ დაგმეს რუსეთის აგრესია, მოუწოდეს კრემლს დაუყოვნებლივ გაიყვანოს ჯარები და დაადეკლარირეს უკრაინის აღდგენის მხარდაჭერისთვის მზადყოფნა.
უკრაინის ხელისუფლება რეკონსტრუქციის ღირებულებად 750 მილიარდ დოლარს ასახელებს. მხოლოდ ამ წელს, ქვეყანას 60–65 მილიარდი დოლარი ჭირდება, და ეს თავდაცვის და შეიარაღების ხარჯების გარეშე.
კიევის ეკონომიკის სკოლის გათვლებით, რუსულმა არმიამ უკვე გაანადგურა 100 მილიარდი დოლარის ღირებულების შენობები და ინფრასტრუქტურა, ომის შედეგად ჯამური ეკონომიკური ზარალი კი 600 მილიარდ დოლარად ფასდება.
დასავლეთმა აქამდე სულ რამდენიმე მილიარდი გამოყო, და ისიც ძირითადად უკრაინისთვის იარაღის შესასყიდად, თუმცა ახლა უკვე დასავლეთი სამომავლოდ უკრაინის აღდგენითვის თანხების გაღებაზე ფიქრობს.
“ჩვენ ვემზადებით პოსტსაომარი დროისთვის უკვე ახლა, როცა ჯერ კიდევ ომი ცხელ ფაზაშია. ჩვენ ვცდილობთ უკრაინელებს იმედი და რწმენა მივცეთ, რომ ისინი მარტონი არ არიან“– თქვა შვეიცარიის პრეზიდენტმა, ინიაციო კასისმა, რომელიც კონფერენციას მასპინძლობდა.
ფული მხოლოდ რეფორმების შემდეგ
რუსეთის შეჭრიდან უკვე ერთ თვეში ცხადი იყო, რომ უკრაინის აღდეგნისთვის 12 ციფრიანი თანხა იქნებოდა აუცილებელი.
რვა წამყვანმა ეკონომისტმა ჯერ კიდევ აპრილში შეაფასა უკრაინის დახმარების საჭიროება 200–500 მილიარდ ევროდ. მეცნიერები ეყრდნობოდნენ ევროპის გამოცდილებას მერე მსოფლიო ომის შემდეგ, გერმანიის გაერთიანების, ავღანეთის, ერაყის, კუვეიტის რეკონსტრუქციის გამოცდილებებს და სხვა მოდელებს.
მათ რეკონსტრუქციის სამი სტადია გამოყვეს: საგანგებო და მიმდინარე, შემდეგ კრიტიკული ინფრასტრუქტურის და სახელმწიფო მმართველობის აღდგენა, და მხოლოდ შემდეგ, მესამე სტადიაზე უნდა მოხდეს საფუძვლის ჩაყრა, რომ უკრაინა სწრაფად გარდაიქმნას თანამედროვე ეკონომიკად.
ისინი ამბობენ, რომ აქ მნიშვნელოვანი იქნება ერთის მხრივ ევროკავშირის მზადყოფნა უკრაინა მის რიგებში მიიღოს, მეორეს მხრივ კი რადიკალური რეფორმები თავად უკრაინაში, რათა გადაიჭრას ქრონიკული პრობლემები: კრუფცია, სახელმწიფო მმართველობის მოშლა, ეკონომიკური ძალაუფლების კონცენტრირება პირთა ვიწრო წრის ხელში.
ნაწილობრივ ეს პირობები უკვე შექმნილია: ევროკავშირმა უკრაინას წევრობის კანდიდატის სტატუსი მისცა. მაგრამ, იგივე პირობები დაუყენა: საკვანძო რეფორმები კორუფციასთან ბრძოლაში, სახელმწიფო მმართველობაში, კანონის უზენაესობაში და სასამართლოს დამოუკიდებლობაში.ამავე დროს, მოითხოვა რეფორმების გეგმა “მწვანე გარდაქმნას“, გაციფრულებას და ფუძემდებლურ ევროპულ პრინციპებთან დაახლოებას დაუკავშირდეს.
ამავეზეა საუბარი ლუგანოს დეკლარაციაში.
“აღდგენის პროცესი გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული უნდა იყოს უკრაინის მოსახლეობისთვის. კანონის უზენაესობა სისტემურად უნდა გამყარდეს, კორუფცია კი აღმოიფხვრას“– ნათქვამია დოკუმენტში.
პოტენციურ დონორთა შემდეგი კონფერენცია ევროკავშირში რამდენიმე თვის შემდეგ გაიმართება, 2023 წელს კი დიდი ბრიტანეთი კიდევ ერთი ასეთი შეხვედრის ორგანიზებას გეგმავს.
