“თბილისში და მის შემოგარენში 60-მდე მეწყერია დაფიქსირებული” – გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, ეკოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიის წევრი, საქართველოს გარემოსა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ექსპერტი, ირაკლი მიქაძე, ამასთან დაკავშირებით AMBEBI.GE-სთან საუბრობს. მიქაძის შეფასებით, ნუცუბიძის პლატოს მიძინებული მეწყერი, იგივე, ვაშლიჯვრის მეწყერის გააქტიურება, მაჭავარიანის ქუჩაზე, საავტომობილო გზის გაჭრამ განაპირობა.
“თბილისის ტერიტორიასა და მის შემოგარენში 60-მდე მეწყერია დაფიქსირებული. ყველაზე აქტიური მეწყრული ზონებია: მთაწმინდის ჩრდილოეთი ფერდობი, ფუნიკულიორი, სოლოლაკი, მამადავითი, ნუცუბიძის პლატო, მუხათგვერდის მთის ფერდობები, მდინარე ვერეს ხეობა და მისი მარჯვენა სანაპირო ე.წ. “ვაკის მეწყრები“, ლოტკინის მთა, კიბალჩიჩის ქუჩა, ლისი, ბაგები, აბანოთუბანი და ა.შ.
ამჟამად, მაჭავარიანის ქუჩის მხრიდან ხდება საავტომობილო გზის გაჭრა, რამაც გაააქტიურა ნუცუბიძის პლატოს მიძინებული მეწყერი, დაიწყო მისი წონასწორობიდან გამოსვლის პირველი სტადია, რომლისთვისაც დამახასიათებელია ნაპრალების წარმოშობა. ამჟამად, მიმდინარეობს ფერდობის მდგრადობის პირობების შესუსტება, მეწყრული სხეულის დანაწევრება ბლოკებად, სრიალის ზედაპირის ჩამოყალიბება და ა.შ.
მდინარე მტკვრის ტერასები, მისი აუზის ფერდობებზე შემორჩენილი, ჰორიზონტალური ან მდინარისაკენ ოდნავ დახრილი, ბუნებრივი საფეხურებია, რომლებიც წარსულში მდინარე მტკვრის კალაპოტის ფსკერს წარმოადგენდა. წარსულში მტკვარი, თბილისის გარშემო არსებულ, დღევანდელი მთა-გორაკების დონეზე მიედინებოდა. აკადემიკოს ალ. ჯანელიძის ხატოვანი თქმით: “სანამ დიღმის ველიდან ყარაიასაკენ გაიჭრებოდეს, მტკვარმა ვიწრობი უნდა გაიაროს. ეს ვიწრო არხი მამადავითსა და მახათას შუა თვით მდინარის გაჭრილი არის. თავდაპირველად ეს ხეობა არ არსებობდა და შეერთებული მამადავითი და მახათა ერთიანი მთის ქედს წარმოადგენდა“.
თბილისის მიდამოები წარსულში მთაგორიანი იყო, იგი მრავალი ნაკადულით იყო დასერილი, რომლებიც იკრიბებოდა და ქმნიდა მოზრდილ მდინარეს. მტკვარი ფართო ნაკადის სახით მიედინებოდა ზღვის დონიდან 600-620 მეტრის სიმაღლეზე. მდინარე გადაადგილდებოდა მახათას მთასა და მამადავითის მთას შორის ტერიტორიაზე. დროთა განმავლობაში მტკვარი რეცხავდა ქანებს, შედეგად, მდინარის კალაპოტი თანდათან ღრმავდებოდა.
რაც კი თბილისში დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ ცენტრალური ქუჩა, მაგისტრალი თუ პროსპექტია, ყველა მდინარის ტერასებს წარმოადგენს. მდინარე ჭრიდა და ჩადიოდა ქვედა საფეხურებზე, სადაც თავის ნალექს ლექავდა.მტკვრის ხეობაში ასეთი 6 საფეხურია დაფიქსირებული.
მტკვრის შენაკადების საერთო სიგრძე 230 კილომეტრია. მათ შორის ყველაზე გრძელი მდინარე ვერეს ხეობაა – 45 კილომეტრი. ამ ხეობაში ფერდობები არამდგრადი ქანებისაგანაა აგებული და თავსხმა წვიმების შედეგად დახრამული, რის გამოც, მეწყრული პროცესებია განვითარებული.
ქალაქში მიდის ურბანიზაციის მწვავე პროცესი, შენდება მაღალსართულიანი სახლები. თან, ყველა ცდილობს, სახლი ცენტრში აიშენოს, გარეუბანში ნაკლებად მიდიან. არადა, ცენტრი ამდენ სახლს ვეღარ იტანს. ადრე თბილისში 4-5-სართულიანი შენობები იყო, მერე აშენდა პირველი 11-სართულიანი, რასაც 20-სართულიანი მოჰყვა და ახლა უკვე 32-სართულიანებს აშენებენ.
მძიმდება ტერასები აღნიშნული საძირკვლებით. იღებენ ტერასის ძირებს, თხრიან საყრდენს, რომელიც ისედაც არ არის მყარი, მეწყერს ფუძეს აცლიან, რაც შემდეგ შენობების დაბზარვასაც იწვევს. ავიღოთ მდინარე ვერეს მარჯვენა სანაპირო ზოლი, თამარაშვილის ქუჩიდან გმირთა მოედნამდე სულ დამეწყრილია, მას “ვაკის მეწყრებს“ უწოდებენ. ამიტომაც იყო, რომ საბჭოთა კავშირის დროს “მზიურის” ტერიტორიაზე აკრძალეს სახლების მშენებლობა.
ამასთანავე, მაღლივი სახლები ამ ქალაქში ისედაც გლობალური დათბობის პერიოდში კლიმატს ცვლის. ასევე გაზრდილია ატმოსფერული ნალექების ინტენსივობა. აქ მაღლივი სახლები დიდ როლს თამაშობენ, ისინი კონვენციური დინებების წარმოშობას უწყობენ ხელს. არის ასეთი წრიული დინებები, რომელიც იქმნება მაღლივი სახლების გარშემო, რის შედეგადაც სითბური კუნძულები წარმოიქმნება. ამას ავტომობილების გამონაბოლქვიც ემატება, რაც ჰაერს, ღრუბლებს ამძიმებს და მაღლივი სახლების თავზე ამ ყველაფრის კონცენტრაციას ახდენს, შედეგად მოდის კოკისპირული წვიმა. აი, როგორი მძიმე გავლენა აქვს ურბანიზაციას კლიმატზე.
კითხვაზე, თუ როგორ უნდა მოხდეს “ვაშლიჯვრი ნაპრალის“ შეკავება მიქაძე პასუხობს :
“სასწრაფოდ უნდა შეწყდეს სამშენებლო სამუშაოები, ტექნიკისა და სხვა ტრანსპორტის გადაადგილება, რომ შემცირდეს ბიძგები, რხევები და მეწყრის ფუძის გამოთხრა. დაწესდეს მონიტორინგი ნაპრალების მდგომარეობის გაკონტროლების მიზნით, გაკეთდეს ნაპრალების სკანირება და შეიქმნას მეწყრული სხეულის სივრცული მოდელი, რომელიც გვიჩვენებს, თუ სად და რა ღონისძიებების გატარება იქნება საჭირო. დამონტაჟდეს უსაფრთხოების სისტემა ისე, როგორც ეს გაკეთდა ვერეს ხეობაში…”
შეგახსენებთ, რომ 17 მარტს, Forum.ge – ზე გავრცელდა ფოტოები, სადაც ასახული იყო დაძრული მეწყერი ვაშლიჯვრის და ნუცუბიძის დამაკავშირებელ გზაზე. ფოტოებზე, გამოსახული იყო ისიც, რომ თბილისის მერია, დაძრული მეწყერის გამაგრებას ბაგირით და ანკერებით ცდილობს. თუმცა, მეწყერის მაშტაბი იმაზე ბევრად დიდია ვიდრე, გუგლის ფოტოებზეა მონიშნული. გეოლოგები წლების განმავლობაში აფრთხილებდნენ თბილისის მერიას, რომ კონკრეტულად ამ ფერდზე არ გაეცათ ნებართვები და არ გადაეტვირთათ მშენებლობებით რადგან ამ საფრთხის წინაშე დადგებოდა ქალაქი.
გეოლოგები მოსალოდნელ საფრთხეებზე საუბრობენ და აცხადებენ, რომ პროცესი, რომელიც ვაშლიჯვრის და ნუცუბიძის დამაკავშირებელ გზაზე დაიწყო უდიდესი საფრთხის შემცველია მოსახლეობისათვის და საჭიროა დროულად რეაგირება, რადგან უზარმაზარ ფერდზეა საუბარი. სეისმოლოგი თეა გოდოლაძე აცხადებს, რომ მეწყერი დღეში 5 სმ-ით მოძრაობს. წვიმიანი ამინდები ფერდის სრულად მოწყვეტას დააჩქარებს, ხოლო სრულად მოწყვეტის შემდეგ ჩააღწევს მტკვარში და იქ გააჩენს კაშხალს, რომლის შემდეგაც, ჯერ შეაგუბებს და მერე ერთიანად დაარტყავს ორივე სანაპიროს რამდენიმე კილომეტრში ორთაჭალჰესთან მოხდება მეორე შეგუბება.
სამოქალაქო აქტივისტმა, ოთარ ალაშვილმა სოციალურ ქსელში დამეწყრულ ზონაზე საგანგაშო პროგნოზი გამოაქვეყნა. მისი თქმით, ვაშლიჯავარი-ნუცუბიძის დამაკავშირებელ გზაზე მიწის ფართობი, მილიონ სამასი ათასამდე კუბურ მეტრ მეწყრულ მასას შეადგენს.
“აჰა გეოლოგიის და სამთო ინჟინერიის ფეისბუქ პროფესორობას გაგიზიარებთ ზ ნუ ეგრე იტყვიან მერიაში , გავრცელებული ფოტოებიდან მთელი ეს მონაკვეთი იმეწყრება თავიდან მარტო ზედა სამკუთხედი მეგონა მაგრამ დაბლაც დაძრულია …
ანუ ეს ფართობი რომ მოწყდეს მივიღებთ მილიონ სამასი ათასამდე კუბურ მეტრ მეწყრულ მასას რაოდენობა ადვილად რომ წარმოიდგინოთ მაგალითა მოვიყვან
მტკვირის კალაპოტი არის 80 მეტრამდე განში მეტრამდე რომ დავფაროთ ამ მასით სიმაღლეში 16.2 კილომეტრზე გაიშლება ანუ გლდანის ხიდებიდან სადღაც ორთაჭალის ბოლო ხოდამდე გაწვდება , ფაქტიურად მთელი თბილსის გამაგრებული მტკვრის კალაპოტის ავსებაა შესაძლებელი…”- წერს ოთარ ალაშვილი სოციალურ ქსელში.
თბილისის მერიამ, ლისის ფერდობის შესასწავლად გერმანელი გეოლოგ-ინჟინრები მოიწვია საქარტველოში რათა,მეწყრული პროცესების შედეგად მოწყვეტილი ლისის ფერდობი შეესწავლათ. მოწვეულმა გეოლოგ-ინჟინერმა, პეტერ ნიუმანმა განაცხადა რომ პროცესი რომელიც ახლა მიმდინარეობს, შესაძლოა, მასშტაბური მეწყრის საწყის ეტაპი იყოს.
“ფლანგვის დეტექტორის” ინფორმაციით, თბილისის მერიას თითქმის 5 წელი და 2.8 მილიონი დასჭირდა გენგეგმის შესამუშავებლად, რომლის მიხედვითაც თბილისი გეოსაშიშროების მქონე ზონებად დარაიონდა.
ამ გენგეგმის მიხედვით, მაჭავარიანის გზა და მიმდებარე ტერიტორია, სადაც ამჟამად მეწყერის საშიშროება არსებობს, მაღალი და საშუალო გეოსაშიშროების მქონე ზონებია, რაც მერიამ გზის მშენებლობის დაწყებამდე იცოდა. ამის მიუხედავად, მერიამ “ბლექ სი გრუპს” გზის სამშენებლო სამუშაოების დაწყების უფლება მაინც მისცა.
