დონბასის ცენტრალურ ნაწილში მდებარე ქალაქი ბახმუტი უკვე რამდენიმე კვირაა, რაც უკრაინის ფრონტის ხაზზე ყველაზე ცხელი ადგილია. იქიდან ყოველდღე მოდის ცნობები სასტიკი ბრძოლისა და ორივე მხარის მძიმე დანაკარგების შესახებ, რაც განსაკუთრებით შესამჩნევია სხვა რაიონებში შედარებითი სიმშვიდის ფონზე, მას შემდეგ, რაც რუსულმა ჯარებმა დნეპრის მარცხენა სანაპიროზე უკან დაიხიეს . რატომ სურს რუსეთს ასე დაჟინებით ბახმუტის ხელში ჩაგდება?
”ბახმუტის სამხრეთით, რუსულმა ჯარებმა შეუტიეს ოზარიანოვკას და ანდრეევკას. ამგვარად, ისინი ცდილობენ უკრაინის შეიარაღებული ძალების გარნიზონი ალყაში მოაქციონ კურდიუმოვკაში და ამ ტერიტორიაზე სარკინიგზო ხაზის გადაჭრან.ბახმუტის გარეუბნებში სასტიკი სახმელეთო ბრძოლები მიდის” – წერდა ამ დღეებბშისემიონ პეგოვი, რუსული ტელეგრამ არხის, WarGonzo სამხედრო კორესპონდენტი.
იმის შესახებ, რომ რუსული ჯარები სავარაუდოდ მალე მოახერხებენ არტემოვსკის (ბახმუტის ყოფილი სახელი) ალყაში მოცევას, ასევე ორშაბათს განაცხადა თვითგამოცხადებული DNR-ის ლიდერმა დენის პუშლინმა.
უკრაინული წყაროები ასევე წერენ ბახმუტის მიმართულებით მძიმე ბრძოლების შესახებ, მაგრამ ამტკიცებენ, რომ ყველა თავდასხმის მოგერიება შესაძლებელია.
„ბახმუტთან, ყველაფერი სავსეა მტრის ცხედრებით. ოკუპანტები აგრძელებენ შტურმის მცდელობებს, რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობა მობილიზებულებს და მსჯავრდებულებს უკრაინის შეიარაღებული ძალების პოზიციებზე მიერეკება“, – იტყობინება UNIAN-ის უკრაინული გამოცემა. .
რა ხდება ბახმუტის რაიონში? რატომ ცდილობს რუსული არმია ასე დაჟინებით ამ ქალაქის აღებას? დიდი დანაკარგების მიუხედავად, რატომ არ უარს ამბობს ფრონტალური თავდასხმის ტაქტიკაზე ძლიერ გამაგრებულ უკრაინულ პოზიციებზე?
სიტუაცია ბახმუტის რაიონში
ბახმუტი საშუალო ზომის ქალაქია დონეცკის რეგიონის ჩრდილოეთით დონბასის სტანდარტებით და მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო კვანძი. მასზე გადის გზები ლისიჩანსკისა და სევეროდონეცკის, სევერსკის, სლავიანსკის, კრამატორსკის, კონსტანტინოვსკის, გორლოვკასა და ლუგანსკისკენ. ის გახდა ფრონტის ხაზი 2022 წლის მაისში, როდესაც უკრაინელმა ჯარებმა უკან დაიხიეს პოპასნადან, ხოლო რუსეთის ჯარებმა მიზანში ამოიღეს სლოვიანსკი და კრამატორსკი.
პარალელურად დაიწყო ბახმუტის რეგულარული დაბომბვა. 70 000 მოსახლიდან უმეტესობა გაიქცა, ქალაქში ძირითადად მოხუცები დარჩნენ. ქალაქში არ არის წყალი და დენი, დანგრეულია მრავალი შენობა.
ზაფხულის დასაწყისში რუსულმა არმიამ მოახერხა სევეროდონეცკისა და ლისიჩანსკის აღება, მაგრამ ბახმუტის მისადგომებთან შეტევა ჩავარდა–უკრაინელების თავდაცვითი ხაზები იმდენად ძლიერი აღმოჩნდა, რომ არტილერიაში მრავალჯერადმა უპირატესობამაც რუსულ არმიას ვერ უშველა.
ახლა ფრონტზე ვითარება შეიცვალა – დაჯგუფებამ იზიუმში, რომელიც რუსული სარდლობის გეგმის მიხედვით, პოპასნაიადან შეტევით წამოსულ რუსულ ნაწილებს უნდა შეერთებოდა, უკან დაიხია და თავდაცვას ახორციელებს სვატოვო-კრემენნაიას ხაზზე. ხარკოვის აღმოსავლეთით და სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარე ტერიტორია გაწმენდილია, სლავიანსკსა და კრამატორსკს უშუალო საფრთხე არ ემუქრება. თუმცა, რუსეთის შეტევები ბახმუტზე არ წყდება და ბოლო კვირებში გაძლიერდა კიდეც.
რუსული წყაროები იუწყებიან რუსული ჯარის წარმატებებზე ბახმუტის მიმართულებით, კერძოდ, ქალაქიდან სამხრეთით რამდენიმე სოფლის აღებაზე. ზოგიერთი რუსი სამხედრო კორესპონდენტი ფრონტის ჩამოშლისა და უკრაინული დაჯგუფების გარდაუვალ ალყაზეც კი საუბრობს.
ომის შესწავლის ამერიკული ინსტიტუტის (ISW) ანალიტიკოსები თვლიან, რომ რუსეთი თავის მიღწევებ აზვიადებსს და არაფერი მოასწავებს ბახმუტის გარდაუვალ ალყყას.
მაშინაც კი, თუ რუსეთის ჯარებმა მოახერხეს ბახმუტის სამხრეთით დასახლებული პუნქტების კონტროლი, ეს წარმატებები არ ემუქრება კრიტიკულად მნიშვნელოვან მარშრუტებს სევერსკისა და კონსტანტინოვკისკენ, რომლებიც უკრაინის მთავარი სახმელეთო კავშირის გზებს წარმოადგენენ. იმ პოზიციებს კი, რომელთა დაკავებასაც რუსული მხარე ამტკიცებს, პირდაპირ მივყავართ ბახმუტში და მის დასავლეთ და ჩრდილოეთ სატელიტ სოფლებში უკრაინელების კარგად მომზადებულ თავდაცვით პოზიციებამდე.
თუმცა, სათანადოდ უნდა შეფასდეს ბახმუტის სამხრეთით უკრაინის თავდაცვითი თავდაცვის ხაზების მორღვევის საფრთხე, რომელსაც თავად უკრაინელები სერიოზულად უდგებიან და იქ უკრაინის შეიარაღებული ძალების დამხმარე ნაწილებს აგზავნიან, თანაც საკმაოდ სერიოზულ ძალებს.
რატომ ცდილობს რუსული არმია ასე დაჟინებით ბახმუტის აღებას?
რუსული სამხედრო-პოლიტიკური მანქანის სხვადასხვა დონეზე მოტივაცია შეიძლება განსხვავებული იყოს. პოლიტიკურ ხელმძღვანელობასა და პროპაგანდისტულ მედიას პოზიტიური საინფორმაციო სურათი სჭირდება. რუსეთის ჯარებს დიდი ხანია არ მიუღწევიათ წარმატებისთვის უკრაინის ფრონტზე, დამარცხებების სერია კი სასოწარკვეთილებას და აპათიას იწვევს როგორც ფრონტის ხაზზე, ასევე ზურგში. ბახმუტის აღებამ შეიძლება აამაღლოს საბრძოლო სულისკვეთება ომის გაგრძელების მომხრეთა შორის.
რუსეთის სამხედრო სარდლობას ბახმუტის მიმართ სტრატეგიული ინტერესი აქვს. მისი დაკავების შემთხვევაში საფრთხე შეექმნება უკრაინული ქვედანაყოფების მარჯვენა ფლანგის მომარაგებას, რომლებიც კრემენნაიას გარშემო არიან გამაგრებული და გეგმავენ წინსვლას ლისიჩანსკსა და სევეროდონეცკში. გარდა ამისა, ბახმუტის აღება გაუხსნის რუსულ ჯარებს მანევრირების ველს და აიძულებს უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს ენერგია დახარჯოს ახალი თავდაცვითი ხაზების მოწყობაზე, რაც ზამთრის პირობებში ადვილი ამოცანა არ არის.
მცირე როლს არ თამაშობს რუსეთის სარდლობის სურვილი, შეინარჩუნოს ინიციატივა ფრონტის ამ სექტორში და არ დაუშვას უკრაინის შეიარაღებული ძალების რეზერვების გამოთავისუფლება სხვა მიმართულებით შეტევისთვის – ზაპოროჟიეს სამხრეთით და ლუგანსკის რეგიონის ჩრდილოეთით.
ოფიცრებისთვის და ჯარისკაცებისთვის, რომლებიც უშუალოდ მონაწილეობენ ბრძოლებში ბახმუტის რაიონში, ქალაქის აღების პერსპექტივა ნიშნავს ერთგვარ შუალედურ შედეგს – თუ ბრძოლის დასრულებას არა, ერთგვარ პაუზას მაინც. ზოგს იმედი აქვს, რომ წარმატებული ოპერაციისთვის დაწინაურებას მიიღებს და ფრონტის ზრუგში გადავა–სისხლიდან, სიცივისა და ჭუჭყისგან მოშორებით. ვიღაც იმედოვნებს, რომ გადაჯგუფებსი შედეგად აქედან გააღწევს ან შვებულებაში წავა. ზოგს კი სურს კონტრაქტის ვადის გასვლის მოტივით ან სამედიცინო მიზეზებით თადარიგში გადავიდეს.
ამ ყველაფრის გარდა, რუსების ბახმუტის ხელში ჩაგდების სურვილში შესაძლოა პროზაული მიზეზიც იყოს – ჯობს ზამთარი თუნდაც დანგრეულ ქალაქში გაატარო, ვიდრე სანგრებში.
იცვლება თუ არა ბახმუტის მიმართულებით ბრძოლის ხასიათი?
24 თებერვალს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის დაწყებისთანავე, მოწინააღმდეგეებს ჰქონდათ ძლიერი სიმაგრეები და მომარაგების საიმედო მარშრუტები დონბასში დაპირისპირების მთელი ხაზის გასწვრივ, რომელიც 2014 წლის კონფლიქტის შემდეგ ჩამოყალიბდა. ორივე მხრიდან თავდაცვითი პოზიციები ეკავა ყველაზე გაწვრთნილ, ბრძოლებში გამოცდილ ქვედანაყოფებს.
რუსეთის არმიას ხშირად აკრიტიკებენ იმის გამო, რომ ის ახორციელებს ფრონტალურ შეტევებს უკრაინის გამაგრებულ ტერიტორიებზე, რაც იწვევს თავდამსხმელებს დიდ ზარალს.
„რუსების მცდელობა ბახმუტის პირდაპირი შტურმი მოაწყონ, ჩემი აზრით, სიგიჟეა. გუშინ გამოქვეყნდა ვიდეო, სადაც ჩანს 25-30-მდე დაღუპული რუსი ბახმუტის გარეუბანში. თუნდაც მოახერხონ ფეხის მოკიდება ბახმუტის გარეუბანში, წარმოიდგინეთ მომარაგების მდგომარეობა: ისინი სანგრებში არიან ყოველგვარი მექანიზებული მხარდაჭერის გარეშე“, – თქვა სამხედრო ანალიტიკოსმა დეფ მონმა.
მაგრამ ბახმუტის მიმართულებით რუსული ჯარების მოქმედებებში ცვლილებები მაინც შესამჩნევია.
უკრაინის მხრიდან ბრძოლების მონაწილეები ამბობენ, რომ ბახმუტთან ახლოს რუსებმა დაიწყეს უწყვეტი თავდასხმების ტაქტიკის გამოყენება მცირე, დაახლოებით 10 კაციან ჯგუფებში, ხოლო თავდამსხმელებს შორის მაღალი დანაკარგები არ აწუხებს რუსეთის სარდლობას.
ამავდროულად, რუსი სამხედრო კორესპონდენტები იუწყებიან, რომ რუსეთის საარტილერიო ეკიპაჟებმა საგრძნობლად შეამცირეს დრო სამიზნეს გადაცემიდან ცეცხლის გახსნამდე.
“ახლა LBS-ზე მომუშავე სპეცდანიშნულების რაზმები გადასცემენ სამიზნეების კოორდინატებს პირდაპირ ბატარეებს გადასცემენ და არტილერია მათ ორ წუთში ურტყამს. შემდეგ ხდება ონლაინ კორექტირება. ანუ, მოხსენებების ყველა შუალედურ საფეხური უბრალოდ გააუქმეს. თავიდანვე ასე უნდა ყოფილიყო, რა თქმა უნდა“, – წერს სამხედრო კორესპონდენტი ალექსანდრე კოცი.
რუსეთის არმიას ჯერ კიდევ აქვს მნიშვნელოვანი უპირატესობა საარტილერიო დანადგარების რაოდენობით. უკრაინის პრეზიდენტის აპარატის მრჩეველი ალექსეი არესტოვიჩი აფასებს ბახმუტთან არტილერიის თანაფარდობას, როგორც ერთიდან ცხრას რუსული არმიის სასარგებლოდ. ჯერჯერობით, უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა შეძლეს ამ უპირატესობის განეიტრალება სროლის მაღალი სიზუსტისა და ეფექტური სამიზნე აღნიშვნის გამო – დიდწილად დიდი რაოდენობით სადაზვერვო უპილოტო საფრენი აპარატების არსებობის გამო.
უკრაინაში სამხედრო ოპერაციის დაწყებისთანავე რუსულ არმიას უპილოტო საფრენი აპარატების პრობლემა ჰქონდა. მაგრამ ბახმუტის მახლობლად, პრიგოჟინის “PMC Wagner”-ის ქვედანაყოფები აქტიურად მოქმედებენ რუსული კოლონიებიდან გამოშვებული დიდი რაოდენობით პატიმრებით. არ არის გამორიცხული, ასეთი ცუდად გაწვრთნილი ჯარისკაცები გამოიყენონ უკრაინის შეიარაღებული ძალების საცეცხლე პუნქტების ადგილმდებარეობის გამოსააშკარავებლად, რათა სწრაფად ჩაახშოს ისინი საარტილერიო ძალებით.
