“განკითხვის დღის საათის“ ისარმა ათი წამით გადაიწია და ახლა შუაღამემდე 90 წამზე მიუთითებს, რაც მეცნიერების თქმით უპრეცედენტო საფრთხის დროა. საათზე შუაღამე მსოფლიო ბირთვული კატასტროფის სიმბოლოა, და რაც უფრო ახლოს არის ისარი შუაღამესთან, ბირთვული ექსპერტების აზრით, მით უფრო ახლოსაა მსოფლიო კატასტროფასთან. მოძრავი ისრები სამშაბათს ვაშინგტონში პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა.
ეს საათი1947 წელს გამოჩნდა, როგორც პირველი ატომური ბომბის შემქმნელების პროექტი, მისი ისრების მაჩვენებლები პერიოდულად ქვეყნდება ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ჟურნალის ატომური მეცნიერების ბიულეტენის გარეკანზე.
საით გადააადგილონ ისრები, ამას ჟურნალის დირექტორთა საბჭო და მოწვეული ექსპერტები წყვეტენ, მათ შორის ათზე მეტი ნობელის პრემიის ლაურეატი.
თავისი ისტორიის მანძილზე საათმა მხოლოდ 25-ჯერ შეცვალა თავისი პოზიცია. ამჟამინდელი ცვლა შუაღამემდე 90 წამით ადრე არის ყველაზე ახლოს უბედურებასთან, რომელიც საათს ოდესმე უნახავს. მეცნიერთა აზრით, ეს ძირითადად, თუმცა არა მთლიანად, რუსეთ-უკრაინის ომს უკავშირდება.
“ჩვენ ვცხოვრობთ უპრეცედენტო საფრთხის მომენტში და საათი ამას ასახავს. შუაღამემდე 90 წამი არის ყველაზე ახლო დრო კატაკლიზმასთან, რომელიც ოდესმე უჩვენებია ამ საათს და ეს არის გადაწყვეტილება, რომელსაც ჩვენი ექსპერტები ძალიან სერიოზულად იღებენ”, – განმარტავს რეიჩელი. ბრონსონი, ჟურნალის პრეზიდენტი და მმართველი დირექტორი.
ბოლოს ისრის გადაადგილება 2020 მოხდა. მაშინ ისარმა შუაღამემდე 100 წამი აჩვენა.
გადაწყვეტილებას თანმხლებ აკადემიური საბჭოს განცხადებაში ნათქვამია: ”რუსეთის ომმა უკრაინის წინააღმდეგ სერიოზული კითხვები გააჩინა სახელმწიფოების ურთიერთქმედების შესახებ, არღვევს საერთაშორისო ქცევის ნორმებს, რომლებიც საფუძვლად უდევს წარმატებულ რეაგირებას სხვადასხვა გლობალურ რისკებზე. იარაღი შეახსენებს მსოფლიოს, რომ კონფლიქტის ესკალაცია – შემთხვევით, განზრახ თუ არასწორი გაანგარიშებით – საშინელი რისკია.
ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ რუსეთის შეჭრის გამო ჩერნობილისა და ზაპოროჟიეს ბირთვული რეაქტორები ფაქტობრივად მოხვდნენ საბრძოლო ზონაში საერთაშორისო პროტოკოლების დარღვევით, რაც რადიოაქტიური მასალების ფართომასშტაბიანი გამოყოფის საფრთხეს ქმნის.
„კონფლიქტის კონტროლიდან გამოსვლის ალბათობა კვლავ მაღალია“, – აცხადებენ მეცნიერები.
რუსული სახელმწიფო საინფორმაციო სააგენტო TASS-ის ჟურნალისტის კითხვაზე, თუ როგორ მოქმედებს დასავლური იარაღის მიყიდვა უკრაინაზე იარაღის კონტროლზე და ბირთვული ომის რისკებზე, მერილენდის უნივერსიტეტის პროფესორმა სტივ ფურტერმა თქვა, რომ შეერთებულ შტატები და რუსეთი დაინტერესებულნი არიან ბირთვული ომის თავიდან აცილებასა და ბირთვული რისკების მინიმიზაციაში
”აშშ-ს სამხედრო დახმარებამ უკრაინაში შეიძლება გაართულოს ეს ძალისხმევა, მაგრამ… ვფიქრობ, ბირთვული ომის, ბირთვული იარაღის გავრცელების გრძელვადიანი რისკების თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია, რომ უკრაინამ შეძლოს წინააღმდეგობა გაუწიოს შეჭრას და უკან დახიოს რუსული ძალები. ყველაფერი უნდა გაკეთდეს ამაში უკრაინის მხარდასაჭერად“, – განმარტა ფრეტერმა.
1953 წელს ცივი ომის პიკზე საათიშუაღამემდე 2 წუთს აჩვენებდა. შემდეგ სახიფათო სიტუაცია შეიქმნა 1962 წელს კარიბის ზღვის კრიზისის დროს, მაგრამ შემდეგ ყველაფერი საკმაოდ სწრაფად მოგვარდა და საათს დრო რეაგირებისთვის დრო არ დარჩა.
მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ რუსეთსა და შეერთებულ შტატებს შორის შემორჩენილი ბოლო ბირთვული იარაღის შეთანხმება – START-3 ბირთვული იარაღის შემცირების ხელშეკრულება – საფრთხის ქვეშ არის.
„თუ ორივე მხარე არ განაახლებს მოლაპარაკებებს და არ იპოვის საფუძველს შემდგომი შემცირებისთვის, ხელშეკრულებას ვადა ეწურება 2026 წლის თებერვალში“, – ნათქვამია ექსპერტების განცხადებაში. „ეს გააუქმებს ურთიერთდაკვირვებას, გაზრდის უნდობლობას, ხელს შეუწყობს გამალებულ შეიარაღებას და გაზრდის ბირთვული დარტყმების უთრიერთგაცვლის ალბათობას.“
უკრაინის ომის გარდა, მეცნიერები განსაკუთრებით შემაშფოთებლად მიიჩნევენ ჩინეთის ბირთვული შესაძლებლობების მასიურ გაფართოებას, ასევე ჩრდილოეთ კორეის მიერ საშუალო და გრძელი რადიუსის რაკეტების ტესტირების გააქტიურებას, ირანის შესაძლებლობების ზრდას ამ სფეროში და ბირთვული არსენალის განვითარებას ინდოეთში.
