რუსეთში აშშ-ს ყოფილი ელჩი, პროფესორი მაიკლ მაკფოლი საქართველოს მესამე პრეზიდენტთან დაკავშირებით The Washington Post-ში სტატიას აქვეყნებს, სათაურით – მოსოფლიომ არ უნდა დაუშვას საქართველოს ექს-პრეზიდენტის პატიმრობაში სიკვდილი.
გთავაზობთ სტატიას სრულად:
იმის გამო, რომ მსოფლიო სამართლიანად არის ორიენტირებული ვლადიმერ პუტინის ბარბაროსულ ომზე უკრაინაში, რუსეთის ლიდერი განაგრძობს მისი მადესტაბილიზებელი ანტიდემოკრატიული დღის წესრიგის განვითარებას მსოფლიოს სხვა ადგილებში. მათ შორის არის პატარა, მაგრამ სტრატეგიულად სასიცოცხლო მნიშვნელობის მქონე საქართველო, რომელიც შავი ზღვის სანაპიროზე რუსეთსა და თურქეთს შორის მდებარეობს.
ამჟამად, საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი იქ პატიმრობაში იტანჯება – ზოგიერთი ცნობით, სიკვდილის პირას მყოფი. ბაიდენის ადმინისტრაცია და მისი მოკავშირეები ამას ვერ დაუშვებენ. სააკაშვილის გასათავისუფლებლად გლობალური კამპანიის დროა – სწორედ წარსულში მისი დამსახურების გამო მისი სამშობლოში დემოკრატიზაციის საქმეში.
ორი ათეული წლის წინ სააკაშვილი დემოკრატიული გარღვევების მსოფლიო გმირი გახდა. 2003 წელს სააკაშვილი ხელმძღვანელობდა “ვარდების რევოლუციას” საქართველოში, დაამხო ცნობილი კორუმპირებული რეჟიმი და ხელისუფლებაში მოიყვანა ახალგაზრდა ლიდერების პროდემოკრატიული, თავისუფალი ბაზრის მხარდამჭერი გუნდი, რომელიც მიზნად ისახავდა საქართველოს ევროპისკენ სვლას. როგორც ყველა რევოლუციას, ვარდების რევოლუციას ჰქონდა თავისი წინააღმდეგობები. სახელმწიფო ძალაუფლების გაძლიერებისა და საქართველოში ენდემურ კორუფციასთან გამკლავების მიზნით, სააკაშვილი ხანდახან დემოკრატიულ ნორმებს არღვევდა. მაგრამ საქართველოს ზოგადი დემოკრატიული ტრაექტორია სააკაშვილის ეპოქაში არასოდეს ყოფილა ეჭვქვეშ.
სააკაშვილმა და მისმა გუნდმა განახორციელეს ზოგიერთი ყველაზე მასშტაბური ადმინისტრაციული და ეკონომიკური რეფორმა პოსტსაბჭოთა სამყაროში. მნიშვნელოვანია, რომ მისი მეორე საპრეზიდენტო ვადის შემდეგ, სააკაშვილი ხელმძღვანელობდა ძალაუფლების გადაცემას მშვიდობიანი არჩევნების გზით. სწორედ ამას აკეთებენ დემოკრატები.
დასავლეთის დემოკრატიული ლიდერები სააკაშვილს, შთამაგონებელ დემოკრატად ეფექტურ რეფორმატორად თვლიდნენ. ვარდების რევოლუციაში წარმატებით გამოყენებული ზოგიერთი მეთოდი განმეორდა მომდევნო წელს უკრაინის ნარინჯისფერ რევოლუციაში. პრეზიდენტმა ჯორჯ ბუშმა დაამყარა მჭიდრო პირადი ურთიერთობა სააკაშვილთან; თბილისის ცენტრში ერთ-ერთ მთავარ ქუჩას აშშ-ის პრეზიდენტის სახელი ჰქვია. როგორც ვიცე-პრეზიდენტი, ჯო ბაიდენი ასევე აღფრთოვანებული იყო ქართველი ლიდერით. (მათი ურთიერთობის მომსწრე გავხდი, როცა ბაიდენს ვახლდი საქართველოში 2009 წელს, როგორც ეროვნული უშიშროების საბჭოს თანამდებობის პირი.) პატივისცემა იყო გულწრფელი. სააკაშვილი არ იყო სრულყოფილი; მან შეცდომები დაუშვა. მაგრამ მისი, როგორც ქართული დემოკრატიის მამის მიღწევები ისტორიული იყო.
მაგრამ იყო ერთი უცხოელი ლიდერი, რომელსაც ეზიზღებოდა სააკაშვილი: ვლადიმერ პუტინი. წარმატებული ქართული დემოკრატია მის სამხრეთ ფლანგზე იყო ანათემა იმ ყველაფრისთვის, რასაც პუტინი უჭერდა მხარს და მას გადაწყვეტილი ჰქონდა დაბელოკა სააკაშვილის სწრაფვა, საქართველო დასავლეთისკენ წაეყვანა. რუსეთის პრეზიდენტს განსაკუთრებით არ მოეწონა მისი განცხადებები საქართველოს ნატოში გაწევრიანების შესახებ. პუტინს ეშინოდა ფერადი რევოლუციების საქართველოსა და უკრაინაში სწორედ იმიტომ, რომ ისინი საფრთხეს უქმნიდნენ რუსეთში მისი ავტოკრატიის ლეგიტიმურობასა და სტაბილურობას. 2008 წლის აგვისტოში პუტინმა ხელი გამოაჩინა საქართველოში შეჭრით. მას მოჰყვა ქვეყნის ორი რეგიონის დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად აღიარება, რითაც ბრიუსელში საქართველოს ნატოში გაწევრიანების შესახებ დისკუსიები გაიყინა.
მას შემდეგ, რაც რუსული ტანკები საქართველოს დედაქალაქის თბილისისკენ შემოტრიალდნენ, ზოგიერთმა სააკაშვილს გაქცევისკენ მოუწოდა. პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკის მსგავსად გასულ წელს უკრაინაში, სააკაშვილმა დარჩენა არჩია. პუტინმა საბოლოოდ გადაწყვიტა არ ეცადა სააკაშვილის დაპატიმრება ან მოკვლა ან საქართველოს ხელისუფლების დამხობა სამხედრო ძალის საშუალებით, მაგრამ რუსეთის ლიდერი კვლავ ორიენტირებული იყო საქართველოს პრეზიდენტის დაკნინებაზე. (დღეს რუსეთი კვლავ იკავებს ქვეყნის ტერიტორიის მეხუთედს).
პუტინმა და მისმა რწმუნებულებმა მალევე გაარკვიეს, როგორ გამოეყენებინათ დემოკრატიული ინსტიტუტები რუსი ლოიალისტების ხელისუფლებაში მოსაყვანად, რომელიც ორკესტრირებული იყო საქართველოში პუტინის მთავარი სუროგატის, მილიარდერი ბიძინა ივანიშვილის (რომელმაც ქონება რუსეთში მოიპოვა და არა საქართველოში) მიერ. ივანიშვილის პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ მოახერხა პოლიტიკური პარტიების, სამოქალაქო საზოგადოებისა და პრესის ძალაუფლებისა და დამოუკიდებლობის ეროზია, რამაც მკვეთრად შეასუსტა ქვეყნის დემოკრატია. გასულ წელს ევროკავშირმა ოფიციალურად გამოაცხადა უკრაინა და მოლდოვა წევრობის კანდიდატად, მაგრამ არა საქართველო. საქართველოს დაქვეითებული სტატუსის უკეთ დრამატიზაციას ვერაფერი შეძლებდა.
მას შემდეგ, რაც საქართველოს მთავრობა გახდა უფრო ავტოკრატიული და რუსეთთან მეგობრული, სააკაშვილი იქ თავის როლს ვერ ხედავდა და გაემგზავრა უკრაინაში, სადაც სხვადასხვა ხარისხის წარმატებით ეკავა ოფიციალური თანამდებობების სერია.
მაგრამ ემიგრაციაში ცხოვრება მისთვის მისაღები არ აღმოჩნდა. მას სურდა საქართველოს მცოცავი ავტოკრატიის შეჩერება. ასე რომ, 2021 წელს ის დაბრუნდა. ეს შეცდომა იყო. მთავრობამ ის სწრაფად დააპატიმრა სავარაუდო “უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისთვის” და მას შემდეგ ის პატიმრობაშია. მისმა იურიდიულმა ჯგუფმა ცოტა ხნის წინ გაავრცელა სამედიცინო დასკვნა, რომ ის შესაძლოა მოწამლული იყოს. ბოლოდროინდელმა სურათებმა კლინიკიდან, სადაც ის ახლა იმყოფება, აჩვენა, რომ ის დაღლილი და დეზორიენტირებულია.
პრეზიდენტმა ბაიდენმა, ევროპის სხვა დემოკრატიულ ლიდერებთან მჭიდრო კოორდინაციით, სასწრაფოდ უნდა მიიღოს ზომები სააკაშვილის გადასარჩენად. ჰუმანიტარული ნიშნით, ბაიდენმა და სხვებმა უნდა მოსთხოვონ საქართველოს პრეზიდენტს სალომე ზურაბიშვილს შეწყალების ნებართვა მისცეს სააკაშვილს და მისცეს მას ქვეყნის ფარგლებს გარეთ სამედიცინო დაწესებულებაში გამგზავრების საშუალება – ეს ღონისძიება უკვე მოითხოვა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ, რომელმაც ასევე გამოაცხადა სააკაშვილი პოლიტპატიმრად.
სააკაშვილის ციხეში სიკვდილი იქნება პუტინის გამარჯვება და ქართული დემოკრატიისთვის დარტყმა. ეს არავის ესმის უკეთესად, ვიდრე ზელენსკის, რომელმაც გასულ თვეში საქართველოს ხელისუფლებას სთხოვა „მოწყალება გამოიჩინონ“ ექს-პრეზიდენტის გათავისუფლებით.
ზელენსკი სწორად მოიქცა. შეერთებულმა შტატებმა და ევროკავშირმა უნდა მიბაძონ მას. თავისუფალი სამყარო ერთად დადგა უკრაინაში დემოკრატიის დასაცავად. იგივე უნდა გააკეთოს საქართველოში სააკაშვილის გასათავისუფლებლად ზეწოლის საქმეში.
