საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა და თავდაცვის მინისტრმა სებასტიან ლეკორნუმ განაცხადეს უკრაინაში “რამდენიმე ასეული” “ხმელეთი–ჰაერის“ კლასის ბომბის გადაცემის შესახებ. საუბარია თანამედროვე მართვად ბომბებზე AASM Hammer.
საფრანგეთის სამხედრო დახმარებაზე საუბრისას მინისტრმა ლეკორნუმ ყურადღება გაამახვილა მის მნიშვნელოვან მოცულობებზე. კერძოდ, საუბარია უკვე მოწოდებულ SCALP-ის საავიაციო რაკეტებზე და 70-ზე მეტ თვითმავალ საარტილერიო დანადგარ ცეზარზე, რომლებიც 2024 წელს უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს გადაეცემათ. მანამდე უკრაინას ასეთი ორმოცდაათამდე საარტილერიო დანადგარი გადაეცა.
გარდა ამისა, მიმდინარე წლიდან საფრანგეთი გეგმავს უკრაინის შეიარაღებული ძალებისთვის გადაცემული 155 მმ-იანი ჭურვების რაოდენობა თვეში 2-დან 3 ათასამდე გაზარდოს.
საფრანგეთის თავდაცვის სამინისტროს პრესსამსახურმა ასევე დაადასტურა, რომ უკრაინა მალე მიიღებს AASM საკრუიზო ბომბებს.
რა შეუძლიათ ფრანგულ “ჩაქუჩებს”?
AASM ტექნოლოგია („Armement Air-Sol Modulaire“ ან „მოდულური ჰაერი-ხმელეთის“ იარაღი“) HAMMER („Highly Agile Modular Munition Extended Range“ ან „Highly Agile Modular Munition Extended Range“, ინგლისურიდან თარგმნილი, როგორც „hammer“) ფრანგული კომპანია Safran-მა 15 წლის წინ შეიმუშავა, მაგრამ წლების განმავლობაში მან არაერთი მოდიფიკაცია და გაუმჯობესება განიცადა.
მთავარი იდეა იყო ჩვეულებრივი თვითმფრინავის ბომბზე სპეციალური კომპლექტის დაყენება, რაც მას უაღრესად ზუსტი და შორი დისტანციის ბომლად აქცევდა.
AASM Hammer თავსებადია ბომბის სხვადასხვა სტანდარტებთან (125, 250, 500 და 1000 კგ).
”ავტონომიური და ჩარევისგან დაცული, ეს იარაღის სისტემა შეიძლება გაშვებული იყოს დაბალი სიმაღლიდან უხეშ რელიეფზე”, – ნათქვამია აღწერილობაში მწარმოებლის ვებსაიტზე.
ბომბის წინა და უკანა მხარეს დამონტაჟებულია სპეციალური მოწყობილობები, რომლებიც აქცევს მას მაღალისიზუსტის მართვად საბრძოლო მასალისად.
წინა მხარეს დამონტაჟებულია დამიზნების სისტემა. ის შეიძლება იყოს სატელიტური, ინფრაწითელი ან ლაზერული. ეს უკანასკნელი კი საშუალებას იძლევა დაარტყოთ სწრაფად მოძრავ სამიზნეებს.
ბომბის უკან დამონტაჟებულია აჩქარების სისტემა. მას აქვს მყარი საწვავის რეაქტიული ძრავა და პატარა სტაბილიზატორი ფრთები.
ეს ყველაფერი საშუალებას იძლევა AASM Hammer გამოყენებულ იქნას დაახლოებით 60-70 კმ მანძილზე, ასევე ნებისმიერ ამინდში და დაბალ სიმაღლეზე.
ბომბისა და რაკეტის ეს ჰიბრიდი მოქმედებს პრინციპით „გაისროლე და დაივიწყე“, ანუ ჭურვი დამოუკიდებლად მოძრაობს მსროლელის მიერ განსაზღვრულ სამიზნეზე თვითმფრინავის პილოტის ჩართულობის გარეშე.
მწარმოებელი აცხადებს, რომ ეს ბომბი 99%–ით ეფექტურად მუშაობს.
მართალია, ჯერჯერობით ცნობილია მხოლოდ დასავლური გამანადგურებლების მიერ ამ იარაღის გამოყენების შესახებ – ფრანგული Rafale და ამერიკული F-16. უკრაინის შემთხვევაში, საჰაერო ბომბები ადაპტირებული იქნება საბჭოთა Su-24M-ზე ან MiG-29-ზე.
მაგრამ უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს უკვე აქვთ ამ თვითმფრინავებთან Western Storm Shadow/SCALP რაკეტების ინტეგრირების დადებითი გამოცდილება.
როგორც უკრაინული ანალიტიკური პორტალი Defense Express აღნიშნავს, 2011 წელს, ოფიციალური მონაცემებით, დამზადდა 1424 AASM Hammer კომპლექტი, ანუ ორჯერ ნაკლები ვიდრე მოსალოდნელი იყო.
გარდა ამისა, ფრანგულ მედიაში სკანდალი ატყდა, როდესაც გაირკვა, რომ AASM Hammer-ის ღირებულება 360 ათასი ევრო იყო, ხოლო მსგავსი ამერიკული JDAM კომპლექტის ღირებულება მხოლოდ 25 ათასი დოლარი.
ამავდროულად, ფრანგული ბომბები შეუკვეთეს და მათ უკვე იყენებენ კატარის, მაროკოს, ეგვიპტისა და ხორვატიის არმიები.
ამის გამო, Defence Express ვარაუდობს, რომ თავად საფრანგეთში ამ ბომბების „ძალიან მნიშვნელოვანი მარაგებია“.
გარდა ამისა, კონსტრუქტორები მუშაობენ ბომბის დისტანციის 150-200 კმ-მდე გაზრდაზე.
რა უპირატესობის მიცემა შეუძლია ამ ბომბებს ბრძოლის ველზე უკრაინისთვის ?
ფრანგულ AASM Hammer-ებს შეუძლიათ მნიშვნელოვნად გააძლიერონ უკრაინის არმია.
მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინა 2023 წლის შუა რიცხვებიდან ფრონტზე უკვე იყენებს „ჭკვიანი ბომბების“ მსგავს კომპლექტებს, კერძოდ ამერიკულ JDAM-ს, მათი მასობრივი გამოყენება შეუძლებელია უმნიშვნელო მარაგების გამო.
უკრაინისგან განსხვავებით, რუსეთმა შეძლო მასობრივი წარმოების აწყობა, და შესაბამისად, მისი “ჭკვიანი ბომბების” გამოყენება ფრონტზე. საუბარია UAB-ებზე (მართვადი საჰაერო ბომბებზე) და UMPC-ებზე (ბომბები უნივერსალური დაგეგმვისა და კორექტირების მოდულით).
ავიაგამანადგურებლიდან ან ბომბდამშენიდან გაშვებული ასეთი საბრძოლო მასალა გაცილებით შორს მიფრინავს და თანამგზავრის ან ინერციული ნავიგაციის წყალობით უფრო ზუსტად ხვდება მიზანს.
ეს ბომბები, ლამის რუსული არმიის მთავარი საჰაერო იარაღი გახდა 2023 წელს. რუსული ავიაცია განსაკუთრებით აქტიური იყო UAB-ების გამოყენებაში ავდეევკას მახლობლად და ხერსონის რეგიონში.
მაგალითად, მხოლოდ 2023 წლის 26 ნოემბერს რუსებმა სხვადასხვა სიმძლავრის 10 მართვადი ბომბი ჩამოაგდეს ხერსონის რაიონის სოფელ კრინკში.
ასეთი საჰაერო ბომბები ასევე გამოიყენებოდა სუმისა და ხარკოვის სასაზღვრო რაიონებში.
ასეთი საბრძოლო მასალა არ წარმოადგენს საფრთხეს უკრაინის არმიის ზურგისთვის, რადგან რუსული თვითმფრინავები ჩვეულებრივ ცდილობენ არ მიუახლოვდნენ ფრონტის ხაზს 30-40 კილომეტრზე უფრო ახლოს, უკრაინის საჰაერო თავდაცვის შიშით.
თუმცა, ასეთ პირობებშიც კი, კონტროლირებად საჰაერო ბომბებს შეუძლიათ სამიზნეებზე დარტყმა 10-15 კმ სიღრმეზე.
უკრაინას არ გააჩნია საკმარისი საჰაერო თავდაცვის სისტემები ასეთი შეტევების გასანეიტრალებლად.
თუმცა, თუ საფრანგეთი უზრუნველყოფს საკმარისი რაოდენობის AASM Hammers-ს, მაშინ უკრაინის საჰაერო ძალები შეძლებს სრულად უპასუხოს რუსეთის საჰაერო თავდასხმებს.
მძიმე ფრანგული ბომბები შეძლებენ უფრო ეფექტურად გაანადგურონ რუსული თავდაცვითი სტრუქტურები და სამეთაურო პუნქტები და ასევე შეამსუბუქონ ქვეითი და საარტილერიო ნაწილების დატვირთვა.
იმის გათვალისწინებით, რომ Hammer-ის უფრო დიდი სიზუსტე აქვს რუსულ UAB-სა და UMPC-თან შედარებით, უკრაინის ავიაციას ექნება შესაძლებლობა გაანადგუროს რუსული მოძრავი სამიზნეები, როგორიცაა საჰაერო თავდაცვის სისტემები ან საბრძოლო კოლონები ფრონტის ხაზიდან დაშორებით.
