გავლენიანი ამერიკული გამოცემა “The national interest” ვრცელ სტატიას აქვეყნებს რუსეთის “მიტაცების სტრატეგიასთან“ დაკავშირებით, რომელსაც ის პოსტსაბჭოთა სივრცეში ახორციელებს. ავტორი ბრაიან ვითმორი წერს, რომ ივანიშვილი რუსეთის ერთ–ერთი ინსტრუმენტია სახელმწიფოს მიტაცებისთვის, როგორც უკრაინაში ვიქტორ მედვედჩუკი, მოლდოვაში კი ვლადიმერ პლახატნიუკი იყო. გთავაზობთ სტატიის იმ ნაწილს, რომელიც რუსეთის მიტაცების პოლიტიკის მიმართულებებს და მეთოდებს ასახავს:
ყოფილ საბჭოთა სივრცეში ჰეგემონიის შესანარჩუნებლად მოსკოვი მიტაცების პოლიტიკას ოთხი მიმართულებით ახორციელებს:
- სოციალური მიტაცება,
- ელიტის მიტაცება
- სახელმწიფოს მიტაცება
- მიწების მიტაცება.
ყოველი მათგანის გაგება და იმის გააზრება, როგორ აძლიერებენ ისინი ერთმანეთს, მნიშვნელოვანი ნაბიჯია კრემლის იმპერიული პოლიტიკის გასაგებად და დასავლური კონტროზომების შესამუშავებლად.
რუსული მიტაცების სტრატეგია
რუსეთის უკრაინაში შეჭრა 2022 წელს კრემლის ბოლო და ყველაზე რადიკალური რეაქცია იყო პროცესზე, რომელიც ათწლეულობის განმავლობაში გრძელდებოდა– საბჭოთა კავშირის საბოლოო დაშლაზე.
სოციალური მიტაცება ნიშნავს სისტემატურ პოლიტიკას, რომელიც მიმართულია სხვა ქვეყნის საზოგადოებაში პრომოსკოვიური, ანტიდასავლური, ეროსკეპტიკური, ანტიატლანტიკური ან ყველა ზემოთხსენებული განწყობების ერთდროულად გაღვივების პოლიტიკას.
ამ პოლიტიკის საზოგადოებრივ აზრზე გავლენის შედეგად კრემლი ფაქტიურად ცდილობდა შეექმნა პრომოსკოვური ტროას ცხენი ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა საქართველო, მოლდოვა და უკრაინა.
ყველაფერთან ერთად, ეს გულისხმობს:
- კრემლის მიერ მხარდაჭერილი რუსულენოვანი მედიის გამოყენება პროკრემლისტური და ანტიდასავლური ნარატივების გამოყენება საზოგადოების ადვილად მანიპულირებად ფენებში. მაგალითებს შორის არის ანტი ლგბტ მესიჯები საქართველოში, უკრაინასა და მოლდოვაში.
- ე.წ. “თანამემამულეობის“ პოლიტიკის და რუსულენოვან მოსახლეობასთან და ეთნიკურად რუს მოსახლეობასთან იდენტობის პოლიტიკის გატარება, როგორც ამას აკეთებდნენ პრომოსკოვური ჯგუფები ყირიმში ანექსიამდე და ომისშემდგომ დონბასში უკრაინაში.
- რუსული პასპორტების დარიგება და პენსიების გადახდა ეთნიკური რუსებისა და რუსულენოვანებისთვის ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებში, როგორებიცაა უკრაინა და საქართველო.
კრემლის მიტაცების კიბის შემდეგი საფეხურია ელიტის მიტაცება. ეს არის კორუფციის, როგორც იარაღის და ინსტრუმენტის სისტემატური გამოყენების პოლიტიკა სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყანაში პოლიტიკური და ეკონომიკური ელიტის შიგნით ლობის შესაქმნელად, რომელიც რუსეთის მიმართ სიმპატიებით არის განწყობილი.
თუ სოციალური მიტაცება “ტროას ცხენის“ შექმნის პოლიტიკას გულისხმობს სხვა საზოგადოებაში, ელიტის მიტაცება ისეთივე ტროას ცხენის შექმნას გულისხმობს მის პოლიტიკურ, ბიუროკრატიულ და საქმიან საზოგადოებაში.
ელიტის მიტაცება მათ შორის,( და არა მხოლოდ), გულისხმობს:
1) რუსული საქმიანი კავშირებისა და პოლიტიკური მოღვაწეების ეკონომიკური ინტერესების გამოყენება. წარსულში მათ შორის იყვნენ ბიძინა ივანიშვილი საქართველოში, ვიქტორ მედვედჩუკი უკრაინაში და ვლადიმერ პლახოტნიუკი მოლდოვაში.
2) საბჭოთა პერიოდის მოძველებული ქსელების გამოყენება, როგორიცაა გაზის მიწოდების სისტემები. კრემლმა გამოიყენა ბუნდოვანი ენერგეტიკული სქემები გაუმჭვირვალე საკუთრების სტრუქტურებით, როგორიცაა როსუკრენერგო, ეურალტრანსგაზი და მოლდოვგაზი, როგორც თაფლკვერები ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებში ელიტების მისატაცებლად და გასაკონტროლებლად, როგორიცაა უკრაინა, ბელორუსია და მოლდოვა.
3) მეზობელ ქვეყნებში საკუთარი ელიტების ჩასმა, როგორც ეს იყო მოხდა ივანიშვილის შემთხვევაში, რომელიც 1990-იან წლებში ცხოვრობდა მოსკოვში და რომლის ეკონომიკური აქტივები რუსეთთან არის დაკავშირებული, 2012 წელს კი დააარსა პარტია „ქართული ოცნება“.
4) სამხედრო დახმარების გამოყენება, როგორც ეს იყო წარსულში სომხეთთან ან კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის (CSTO) მეშვეობით.
ტრადიციულად, როგორც ზემოთ აღინიშნა, სახელმწიფოს ხელში ჩაგდება გულისხმობს ქვეყანაში სამთავრობო ინსტიტუტების ხელში ჩაგდებას კერძო სექტორის აქტორების მიერ. ყოფილი საბჭოთა სივრცის თავისებურება ის არის, რომ ნომინალურად კერძო სექტორის სუბიექტები რუსეთიდან, რომლებიც ფაქტობრივად კრემლის დანამატები არიან, მარიონეტების საშუალებით ცდილობენ სხვა ქვეყნის სახელმწიფოს ხელში ჩაგდებას. სახელმწიფოს ხელში ჩაგდება არის სოციალური და ელიტური მიტაცების წარმატებული პოლიტიკის ლოგიკური შედეგი, რადგან ის ეფუძნება და აფართოებს მათ მიერ შექმნილ გავლენის ქსელებს.
სახელმწიფოს ხელში ჩაგდების ყველაზე წარმატებული მაგალითია ივანიშვილის პარტია ქართული ოცნება, რომელმაც საქართველო 2012 წლის არჩევნების შემდეგ მიიტაცა. ვიქტორ იანუკოვიჩის პრეზიდენტობის დროს რუსეთი სახიფათოდ მიუახლოვდა უკრაინის სახელმწიფოს ხელში ჩაგდებას, სანამ სამოქალაქო საზოგადოების აჯანყებამ არ შეუშალა ხელი.
დაბოლოს, მიწის მიტაცება არის რუსული პოლიტიკა, რომელიც ქმნის საბაბს სხვა ყოფილი საბჭოთა სახელმწიფოს ტერიტორიის ნაწილის დასაკავებლად. ასე იყო დნესტრისპირეთის რეგიონში, მოლდოვში, აფხაზეთისა და ცხინვალის (სამხრეთ ოსეთი) რეგიონებში საქართველოში, ასევე ყირიმის ნახევარკუნძულზე და უკრაინაში დონბასში. მიწების მიტაცების მისწრაფებისას მოსკოვი ტრადიციულად იყენებდა “ხანძრის გაჩაღების“ სტრატეგიას, ეთნიკური ან რეგიონალური კონფლიქტის პროვოცირებას და შემდეგ მშვიდობისმყოფელის როლს მორგებას.
მხოლოდ მაშინ, როდესაც მიტაცების ეს ოთხი ფორმა ვერ ახერხებს მიზნის დამორჩილებას, მოსკოვი მიმართავს მიწის სრული დაპყრობის მცდელობას, როგორც ეს იყო 2022 წლის თებერვალში უკრაინაში მისი სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემთხვევაში (რომლის თავდაპირველი მიზანი იყო ელიტისთვის თავის მოკვეთა და რეჟიმის განადგურება.
ჰიბრიდული შეკავების გზაზე
რუსეთის ოთხმხრივი დამპყრობლური პოლიტიკა წარმოადგენს ჰიბრიდულ საფრთხეს, რადგან ის მოიცავს როგორც არაკინეტიკურ და ზედმეტ აგრესიას, ასევე ტრადიციულ კინეტიკურ მეთოდებს. შესაბამისად, ეს მოითხოვს შეერთებული შტატების და მისი მოკავშირეებისა და პარტნიორების ჰიბრიდულ პასუხს, რომელიც სცილდება მთავრობის ტრადიციულ თავდაცვისა და საგარეო პოლიტიკის ბერკეტებს.
ამ ესეში ვცდილობთ დავიწყოთ საუბარი იმის შესახებ, რასაც მე „ჰიბრიდულ შეკავებას“ ვუწოდებ, რადგან ის ეხება რუსეთის მიტაცების ყველა ფორმას.
ასეთი პოლიტიკა მოიცავს, (მაგრამ არ შემოიფარგლება), შემდეგს:
1) სოციალური მიტაცების შეკავება მოითხოვს მუდმივ და სისტემატურ ძალისხმევას ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებში რუსულენოვან მედია ლანდშაფტში დეზინფორმაციასთან საბრძოლველად, რათა წინააღმდეგობა გაუწიოს კრემლის მიერ დაფინანსებულ დეზინფორმაციულ ნარატივებს. ეს ასევე მოითხოვს დაფინანსებას ამ ქვეყნებში მედიაწიგნიერების გასაუმჯობესებლად და სამოქალაქო საზოგადოებასთან აქტიურ ჩართვას ამ ნარატივების გავრცელების თავიდან ასაცილებლად. ის ასევე მოიცავს ყოფილ საბჭოთა სივრცეში პარტნიორ მთავრობებთან მუშაობას, რათა დაუპირისპირდეს მოსკოვის პოლიტიკას თავისი თანამემამულეების მიმართ, როგორიცაა პასპორტების გაცემა სხვა ქვეყნების მოქალაქეებისთვის.
2) ელიტისა და სახელმწიფოს ხელში ჩაგდება მოითხოვს ენერგიულ ანტიკორუფციულ ძალისხმევას, მათ შორის ბენეფიციარული საკუთრების რეჟიმის გამკაცრებას და ფულის გათეთრების მცდელობების წინააღმდეგ საერთაშორისო ძალისხმევის გაძლიერებას. ეს ასევე გამოიწვევს სანქციებს მოსკოვის მარიონეტების წინააღმდეგ ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებში. ამას ასევე დასჭირდება ძალისხმევა ამ ქვეყნებში ენერგორესურსების მიმწოდებლების დივერსიფიკაციის ხელშეწყობისთვის, რათა შემცირდეს მოსკოვზე დამოკიდებულება და ჩაშალოს ქსელები, რომლებიც შესაძლებელს ხდის ელიტის და სახელმწიფოს ხელში ჩაგდებას.
3) მიწის მიტაცების შეზღუდვა მოითხოვს ყოფილ საბჭოთა სივრცეში პარტნიორ სახელმწიფოებთან მუშაობას, რათა მოხდეს მოსკოვის ეთნიკური და რეგიონული კონფლიქტების პროვოცირებისა და ექსპლუატაციის მცდელობების ადრეული გამოვლენა. დნესტრისპირეთში, აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში ამის გაკეთება უკვე გვიანია. თუმცა, კრემლი დიდი ხანია ცდილობს დაძაბულობის გაღვივებას სხვა რეგიონებში, როგორიცაა გაგაუზია მოლდოვაში. მიწის მიტაცების შეზღუდვა ასევე მოიცავს გაძლიერებულ თავდაცვის თანამშრომლობას ყოფილ საბჭოთა სივრცეში პარტნიორ ქვეყნებთან.
ეს პოლიტიკის რეკომენდაციები არ არის ამომწურავი და ზოგიერთი უკვე არსებობს.
