გერმანიაში მცხოვრები ქართველი ექიმი, იაგო ფრანგიშვილი სოციალურ ქსელში ხშირად აქვეყნებს საკუთარ მოსაზრებებს და ფაქტებს ახალი კორონავირუსის შესახებ და ხშირად აკრიტიკებს საქართველოს ხელისუფლების და ჯანდაცვის სისტემის მეთოდებს ვირუსთან ბრძოლაში. ამჯერად მან ვრცლად დაწერა იმის შესახებ, თუ როგორ ხდება დაინფიცირების და განკურნების პროცესი, რა შემთხვევაშია კარანტინი გამართლებული, რა საჭიროა ტესტირება, როგორ ჯობს ინფიცირებულთა მკურნალობა და ა.შ.
“ფაქტები კორონაზე“– ასე დაარქვა სტატუსს იაგო ფრანგიშვილმა:
1. ცხოველიდან ადამიანზე ვირუსის გადადება არის ვარაუდი და არსად დადასტურებულა.
გადადება ხდება ადამიანიდან ადამიანზე, 1,5მეტრის, ან 15 წუთი ურთიერთობის ან პირბადის არ დაცვით.
ვირუსით ინფიცირება შეუძლებელია საგნებიდან, თუკი არ მოხდინე ზედიზედ და რამდენჯერ ახლა მილორწოვანებული საგნიდან ლორწოს გადატანა ცხვირის ლორწოვანში.
2. ვირუსზე ტესტირება არცერთი სახის არაა იმის დასტური, რომ ხარ ინფიცირებული. თუკი დაგიმტკიცდა ლორწოვანში ვირუსის გენეტიკა, შეიძლება იყოს გადატანილი ვირუსის ნარჩენები. ვირუსს გამრავლების უნარი აქვს თუ არა, ეს უკვე ჩინეთში თებერვლიდან და დასავლეთში მარტის შუა რიცხვებიდან არასად მოწმდება. თუკი დაგიმტკიცდა ვირუსის ანტიგენი, ეს შეიძლება იყოს ასევე სხვა სახის კორონა ვირუსის ნაწილი. ტესტირებას არ შეუძლია 200მდე კორონას ტიპის ვირუსების დიფერენცირება. თუკი დაგიმტკიცდა ანტისხეული, აქაც, შეიძლება სხვა კორონასი იყოს, უმეტეს შემთხვევაში გადატანილი ინფექციის.
3. არსებობენ ვირუსის მატარებელნი, რომელთაც ვირუსი მხოლოდ ცხვირის ლორწოვანში აქვთ და თავად არ ინფიცირდებიან.
არსებობენ მსუბუქ სიმპტომიანები ანუ ინფიცირებულნი.
არსებობენ ვირუსით დაავადებულნი, როცა ვირუსის დიდი რაოდენობა აღწევს ფილტვს. აი ამ შემთხვევათა ჰოსპიტალიზაცია და სიმპტომური, ანუ ჩივილების მიხედვით მკურნალობაა მიზანშეწონილი.
დაავადების ეს ფაზა მხოლოდ სასიცოცხლო სამი პარამეტრის შემდეგი ცვლილებიდან მინიმუმ ორის არსებობისას დგინდება.
ესენია არტერიული წნევის დავარდნა 80ზე და ქვემოთ, სუნთქვის გახშირება 30ზე და ზემოთ წუთში. ჟანგბადის შემცველობის დავარდნა სისხლში 90 ზე დაბლა.
4. ვირუსის რაოდენობა და მისი სიხშირე, ანუ რამდენჯერმე მიღება განსაზღვრავს დაავადების სიმძიმეს. ამიტომაცაა აუცილებელი თავის შეკავება უსიმპტომოების ერთად კოლექტიური კარანტინისაგან, საშუალო და მძიმე ავადმყოფების ერთად მკურნალობისაგან. ამ შემთხვევაში ხდება ინფექციის სხვადასხვა ფაზების გადაფარვა და ვირუსის რაოდენობის მკვეთრი გზა.
ინტუბირებული და მართვით სუნთქვამდე ადამიანების არ მიყვანა ხდება მხოლოდ და მხოლოდ სუფთა ჰაერის, განიავების, ფილტვების ფიზიკური დატვირთვით ვენტილაციის დროს.
ინტუბირებულ ავადმყოფთა 90% იღუპება.
3. ამ ვირუსს გააჩნია ძალიან ხანმოკლე, 2 და მაქსიმუმ 4 დღემდე ვირუსის სისხლის, ანუ ვირუსემიის ფაზა. განსხვავებით სხვა ვირუსებისაგან, კორონას არცერთი ვირუსი, არც ის ყველაზე აგრესიული სარს 1, არ მრავლდება სისხლში. ამიტომაცაა ძნელი და ნაკლებ ეფექტური ვაქცინაც და რაიმე წამალიც, რომელთა მოქმედება მხოლოდ სისხლიდან ხდება.
სამაგიეროდ, უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ლოკალური ლორწოვანის მდგომარეობას, ე.წ. მუკოცილიერულ კლირენსს, ანუ მუკოზის, ანუ ლორწოვანის გამასუფთავებელ ფუნქციას, რომელიც ძირითადად მიკრო და მაკროფაგოციტური ხასიათისაა. აქედან გამომდინარე, ვაქცინაზე ან წამალზე ლოდინი არ შეიძლება იყოს გზა და განმსაზღვრელი, თუ როდის უნდა შეწყვიტო ,,კარანტინები,,.
4. ეპიდემიოლოგიას, როგორც მეცნიერებას და პრაქტიკულ მედიცინასაც აქვს თავისი სამოქმედო, სტრატეგიული პარამეტრები და ესენია, Rt ანუ ვირუსის რეპროდუქციის მაჩვენებელი ამ კონკრეტულ მომენტში, დაავადებულთა და არა ვირუსმატერებელთა გაორმაგების დრო,
გამოჯანმრთელებულთა და მძიმე ავადმყოფთა თანაფარდობა.
თუ Rt არის 1 ზე დაბალი, ნიშნავს, რომ ძალიან ბევრი უკვე ბუნებრივად იმუნიზირებულია და ეპიდემია დამთავრდა. ეს რიცხვი კორონა 2 ვირუსისათვის წარმოადგენ 70%. მოსახლეობის 70%ის იმუნიზებას კარანტინების ტემპით დაჭირდება 3 და 7 წლამდე. ამიტომაც ახდენენ ბევრ ქვეყანაში მასობრივ ტესტირებას მხოლოდ და მხოლოდ ამ რიცხვის დასადგენად, იმუნიზირებულთა გამოსავლენად და არა მათ გასაკარანტინებლად. უკვე საკმარისი დროა გასული და ვირუსის ინკუბაციის 4ჯერ მეტი დროა გასული და იმ ადამიანებს, რომლებიც იყვნენ შეზღუდვაში, მხოლოდ გადატანილი ან არააქტიური ფორმები შეიძლება ჰქონდეთ.
5. ყველა ქვეყანაში მასობრივი ტესტირება უმკაცრესი და უზუსტესი მეთოდებით ხდება მხოლოდ სამედიცინო პერსონალისა, კვირაში ერთხელ, მაქსიმუმ 10 დღეში ერთხელ. საჭირო იქნებოდა ყოველ 4 დღეში ეპიდემიის დასასრულამდე, მაგრამ, ეს არარეალურია.
ყველა ქვეყანა წარმოებული ტესტირების მხოლოდ 10% ხარჯავს არასამედიცინო და არასერვის პერსონალზე.
6. არა უსიმპტომოთა კოლექტიური, ერთ შენობაში არსებული კარანტინები, არამედ, სარისკო ადამიანების იდენტიფიცირება და მათთან ურთიერთობაში მკაცრი ჰიგიენური წესების დაცვა, როგორც ეს მაგალითად ტრანსპლანტაციის პერიოდის ან მძიმე ქიმიოთერაპიის პაციენტების შემთხვევაში ხდება, არის საზოგადოებისათვის, ეპიდემიის მსხვერპლის მინიმუმადე დაყვანისათვის საჭირო ეფექტური გზა.
სხვა ყველა შემთხვევაში უნდა იქნას ელემენტარული ჰიგიენის წესების დაცვა ჩაკეტვების და კარანტინების გარეშე. ინფიცერებულთა მაქსიმალური თვითშეზღუდვები არის 14 დღე. ამ პერიოდის მერე არცერთ პიროვნებას არ შეუძლია სხვა პიროვნების ინფიცირება. ამ შემთხვევაში აღნიშნული დადებითი ტესტი ან ვირუსის მკვდარ ნარჩენს, ან ანტისხეულს გვიჩვენებს გადატანილი ინფექციის მერე.
7. სიკვდილიანობის სიმძიმის დასადგენად უნდა განსაზღვროს საშუალი თვიური სიკვდილიანობა და მოხდეს ამ რიცხვთან იმ გარდაცვლილთა რიცხვის შედარება, რომელსაც ვირუსი დაუმტკიცდა.
ამ გზით მხოლოდ განსაზღვრავ საერთოდ, გაქვს თუარა ქვეყანაში ეპიდემია. თუ ეს რიცხვი ძალიან დაბალია და თანაფარდობა კი ძალიან მაღალი, ანუ თუ ერთეულები დაიღუპა ვირუსით და საერთო სიკვდილიანობა არ შეიცვალა, მაშინ 100%ით არ გაქვს ეპიდემია.
თუკი საერთო სიკვდილიანობამ იმატა და მაინც ერთეულია კორონა ვირუსით გარდაცვლილი, მაშინ არ მოახდინე მძიმე ავადმყოფების საკმარისი ტესტირება. თუ რა სიტუაციაა, აი ამის გარკვევა ძალიან ადვილია. სიკვდილიანობის საერთო წინა წლების სატატისტიკებით ან დაახლოებითი სტატისტიკით. ეს ნიშნავს, რომ მოსახლეობის წლიურად გარდაცვალების რაოდენობა დაახლოებით 0,3 დან მაქსიმუმ 0,5%მდეა, წლიურად, ანუ საქართველოს პირობებში წლიურად 12,5 დან 13,5 ათასამდე ადამიანი იღუპება წლიურად. ძალიან ცივ და ძალიან ცხელ თვეებში სიკვდილიანობა 1,5 ჯერ აღემატება სხვა თვეების სიკვდილიანობას.
არსებობს მეორე მაჩვენებელი და ესაა 80 წელზე გადაცილებულთა სივდილიანობა, რომელიც თვეში 1 დან 2 % მდეა ასევე ცხელი და ცივი თვეების განსხვავებულობით.
საქართველოში 120 ათასი 80 წელს გადაცილებულია. მათ შორის მხოლოდ 15% ია დედაქალაქში, საერთოდ კი 25%მდეა დიდ ქალაქებში.
ამ ფაქტების და მიკვლევების გათვალისწინებით, არაა ძნელი განვსაზღვროთ:
გვაქვს თუ არა ეპიდემია საქართველოში.
აღირიცხა თუ არა ამ ინფექციის მსხვერპლი მიახლოებით მაინც.
გვყავს თუ არა სუფთა სამედიცინო პერსონალი.
რა სახის იმუნიტეტი არსებობს.
ბოლოს კი, ვისაც მოკლედ და 1 წინადადებაში სურს.
კორონა ვირუსის ინფექცია, დაავადებულობა და ინფექციურობა ქრება მაქსიმუმ 14 დღეში, ან ავადმყოფი მძიმდება და უმძიმესი ჩივილები ეწყება სულ მცირე მე11ე დღიდან.
დასკვნების გამოტანას არ უნდა არც ექიმობა, არც პროფესორობა, არც ვირუსოლოგობა და არც პოლიტიკოსობა.“– წერს იაგო ფრანგიშვილი.
