იაპონიაში ვიზიტად მყოფი საქართველოს პრეზიდენტი ფეისბუქ გვერდზე ფოტოს აქვეყნებს, რომელზეც მიანმარის ლიდერთან, სკანდალურად ცნობილ პოლიტიკოს ქალთან, აუნ სან სუ ჩი–სთან ერთად არის გადაღებული.
ფოტო წარწერით: “ Aung San Suu Kyi ნობელის პრემიის ლაურეატი.
თავისუფლებისა და მშვიდობისთვის ბრძოლაში გატარებული ცხოვრება ! დღევანდელი მსოფლიოს ერთერთი ყველაზე გამორჩეული ქალი! ქალი, რომელმაც პოლიტიკას ღირსება შეუნარჩუნა.“ – მალევე გახდა სოციალურ ქსელებში განხილვის თემა.
საქმე იმაშია, რომ მიანმარელი პოლიტიკოსი ქალი, რომელიც წარსულში ადამიანის უფლებათა დამცველად ითვლებოდა, დღეს ეთნიკურ წმენდასა და გენოციდშია ბრალდებული და დღის წესრიგში დგას მისი საერთაშორისო ტრიბუნალით გასამართლების საკითხი. მას ჩამოართვეს წარსულში მინიჭებული ყველა საპატიო ჯილდო, გარდა ნობელის პრემიისა, რომლის ჩამორთმევის პრეცედენტი არ არსებობს და სწორედ ამიტომ ნობელის კომიტეტმა გადაწყვიტა ეს პრეცედენტი არ დაეშვა.
აუნ სან სუ ჩი მიანმარელი (ბირმა) პოლიტიკოსი ქალია, რომელიც წარსულში ადამიანის უფლებათა დამცველად, პაციფისტად და დემოკრატიისთვის მებრძოლად ითვლებოდა. მან განათლება დიდ ბრიტანეთში მიიღო, რის შემდეგაც ბირმაში დაბრუნდა და აქტიური პოლიტიკური მოღვაწეობა დაიწყო. ამ პერიოდში მიანმარში ხელისუფლებაში მოდის სამხედრო ხუნტა, რომელიც უსასტიკესად უსწორდება თავის პოლიტიკურ მოწინააღმდეგეებს. აუნ სან სუ ჩი შედის პოლიტიკურ მოძრაობაში ეროვნული ლიგა დემოკრატიისათვის, რის გამოც პუტჩისტები მას 1989 წელს შინაპატიმრობას უსჯიან. უკანონო ხელისუფლება მას თავისუფლებას სთავაზობს ქვეყნის დატოვების სანაცვლოდ, მაგრამ უარს იღებს. 1990 წელს ხუნტა ატარებს არჩევნებს, სადაც ეროვნული ლიგა დემოკრატიისათვის დამაჯერებელ გამარჯვებას აღწევს. მიუხედავად ამისა, არჩევნების შედეგები გაუქმებული იქნა, ხოლო შეიარაღებულმა ძალებმა უარი თქვეს ძალაუფლების გადაცემაზე. ამ მოვლენებმა საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო და 1991 წელს აუნ სან სუ ჩის გადაეცა ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში. პრემიის სახით მიღებული $1.3 მლნ. მან საკუთარი თანამემამულეების ჯანმრთელობის განვითარებასა და განათლების გავრცელებას მოახმარა. შინაპატიმრობიდან აუნ სან სუ ჩი გათავისუფლდა 1995 წლის ივლისში. 2000 წლის სექტემბერში პუტჩისტებმა იგი კვლავ შინაპატიმრობაში აიყვანეს და მხოლოდ 2002 წლის 6 მაისს გაეროს შუამავალთა ჩარევით მას კვლავ დართეს თავისუფლად გადაადგილების ნება.
2003 წლელს მასზე თავდასხმა მოხდა, რომლის დროსაც ქალი დაიჭრა, თუმცა გაქცევა შეძლო. მალევე დააპატიმრეს და შინაპატიმრობა მიუსაჯეს. წლების მანძილზე ის შინაპატიმრობაში იმყოფებოდა და საკუთარ ქვეყანაში გადაადგილება შეზღუდული ქონდა.
ამ პერიოდში მას არაერთი ჯილდო მიანიჭეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებმა:
კანადის პარლამენტმა 2007 წელს კანადის საპატიო მოქალაქეობა მიანიჭა. პარიზის საქალაქო საბჭომ 2004 წელს პარიზის საპატიო მოქალაქეობა მიანიჭა.
უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ საერთაშორისო ამნისტიამ 2009 წელს “სინდისის ელჩის“
წოდება მიანიჭა.
2008 წელს ამერიკის კონგრესმა აშშ–ს ერთ–ერთი უმაღლესი ჯილდო, კონგრესის ოქროს მედალი მიანიჭა. 2011 წელს მიანიჭეს საფრანგეთის საპატიო ლეგიონის ორდენი
2010 წლის 13 ნოემბერს გათვისუფლებულ იქნა შინაპატიმრობიდან. 2012 წლისდან კი მისმა პარტიამ ნაციონალური ლიგა დემოკრატიისთვის წარმატებები მოიპოვა ჯერ შუალედურ არჩევნებში, შემდეგ კი 2015 წელს საპარლამენტო არჩევნებში და ხელისუფლება აიღო ხელში.
აუნ სან სუ ჩიმ პრეზიდენტის პოსტი ვერ დაიკავა, რადგან მას ამას კონსტიტუცა უკრძალავდა იმის გამო, რომ ბრიტანელი ქმარი ყავდა, მის შვილებს კი სხვა ქვეყნების მოქალაქეობა ქონდათ. ამის გამო მისთვის სპეციალურად შემოიღეს მიანმის სახელმწიფო მრჩევლის თანამდებობა, რომელიც პრაქტიკულად პრემიერ–მინისტრის ძალაუფლებას უთანაბრდებოდა.
2016-2017 წლებში მიანმარის ჩრდილო დასავლეთში როჰინჯი მუსლიმების მასობრივი სამხედრო დევნა განხორციელდა შეიარაღებული ძალების და პოლიციის მიერ. როჰინჯი მუსლიმების მიმართ ფართომაშტაბიანი ადამიანის უფლებების დარღვევა დადგინდა: არასამართლებრივი დასჯა, ჯგუფური გაუპატიურება, ხანძრის გაჩენა და ბავშვების მკვლელობა. როჰინჯების სამხედრო დევნამ მთელი ცივლიზებული სამყაროს, საერთაშორისო და უფლებადამცველი ორგანიზაციების კრიტიკა გამოიწვია. მიანმარის დე-ფაქტო მთავრობის ხელმძღვანელი, აუნ სან სუ ჩი განსაკუთრებული კრიტიკის სამიზნე გახდა თავისი დუმილის გამო, სწორედ ამ საკითხთან დაკავშირებით და აგრეთვე უმოქმედობისა და სამხედრო ბოროტების თავიდან არაცილების მიზნით. საუბრობდნენ იმაზე, რომ სამხედროები სწორედ მისი წახალისებით მოქმედებდნენ. გაერომ როჰინჯი მუსლიმების მასობრივი დევნა, რის გამოც 700 000 ადამიანს ქვეყნის დატოვება მოუხდა, გენოციდად და ეთნიკურ წმენდად შეაფასა.
2018 წელს აუნ სან სუ ჩის ჩამოართვეს საერთაშორისო ამნისტიის ჯილდო, კანადის საპატიო მოქალაქეობა, პარიზის საპატიო მოქალაქეობა და მრავალი პრიზი თუ წოდება, რომელიც მას წლების წინ მიანიჭეს. განიხილებოდა მისთვის ნობელის პრემიის ჩამორთმევის საკითხიც, თუმცა საბოლოოდ ნობელის კომიტეტმა ეს გადაწყვეტილება არ მიიღო, რადგან მათი განმარტებით არ სურდათ პრეცედენტის შექმნა, რის შემდეგაც მუდმივად მოუწევდათ ნობელის ლაურეატების ცხოვრების ყველა ეტაპის კონტროლი და გაცემული ჯილდოების გადახედვა.
